Elam: berrikuspenen arteko aldeak

'''Elam''' edo Khuzestan Bakhtiari '''Susiana'''<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0142.pdf|izenburua=142. araua: Antzinateko eskualdeen euskarazko izenak|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data=2004/XII/16|lekua=[[Bilbo]]}}</ref> [[Tigris]]ko ibaiaren behe-arroaren ekialdeko antzinako lurraldea izan zen, gaurko [[Iran]]en eta [[Irak]]en arteko mugan. Hiri nagusiak: [[Anshan]] (non zegoen zehaztu gabe dago oraindik) eta [[Susa (antzinateko herriahiria)|Susa]] (Iran).

Historiako lehen garaietan erreinu askea izan zen; Susa zen hiriburua. Elamgoek sarritan eraso zioten [[Mesopotamia]]ri, baina [[sumer]]tarrek, [[babiloniababiloniar Inperioa|babiloniarrek]]rrek eta [[asiria]]rrek askotan menderatu zuten. [[K. a. 720ko hamarkada|K. a. 720]]-[[Kk. a. 640640ko hamarkada|640]] bitarteko urteetan asiriarrekin gerran ibili zen etengabe ia, [[AsurbanipalAssurbanipal|Asurbanipalek]]ek menderatu zuen arte. [[K. a. 612610eko hamarkada|K. a. 612an]]an, asiriarrak menderatuak izan zirenean, [[PertsiarAkemenestar Inperioa|Pertsiar Inperioaren]]ren eskuetara igaro zen Elam. [[Akemenestar Inperioa|Akemenestarren]]ren mende zegoela [[Alexandro Handia]]k konkistatu zuen eta, ondoren, [[Seleukotar Inperioa|seleukotarren inperioko]] herrialdea izan zen.

Elamdarrek, luzaroan iraun zuen Asiako hizkuntza bat hitz egiten zuten. Hizkuntzak eta arteak Babiloniako akkadiarren eragin handia izan zuten. Elamgo zibilizazioaren goren maila [[K. a. XIII. mendea|K. a. XIII]]-[[K. a. XII. mendea|XII.]] mendeetan etorri zen; garai hartako monumentu bikain asko gorde dira (Napir-Azu erreginaren brontzezko irudia, [[LouvrekoLouvre museoa|Louvreko museoan]]n; Txoga-Zanbil, Susako hiriaren ondoko aztarnategiko [[zigurat]]a).