Hegoaldeko suge leun: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
12. lerroa:
Hegoaldeko suge leuna luzera txikiko, buru txikiko eta buztana erlatiboki txikia duen sugea da. Bataz beste 25cm-ko luzera du; 50-90cm arteko aleak ere egon daitezke.
 
Alde dortsala eta laterala kolore gris edo arrekoak izaten dira. Gainera, alde dortsalak beraien artean loturarik ez duten zeharkako marra ilunak aurkezten ditu. Alde bentralean diseinu xakeztatua duten karratu itxurako orban ilunak ageri dira, ezaugarri honek genero bereko ''[[Iparraldeko suge leun|Coronella austriaca]]'' espezietik bereiztea errazten duelarik.
 
Buruaren alde dortsalak U itxurako orbana aurkezten du; alde lateral bakoitzean berriz, lerro beltz bana dago. Honek begia zeharkatzen du, eta plaka frontaleraino luzatzen da. Hegoaldeko suge leunak ez du dimorfismo sexual nabarmenik aurkezten, hala ere, arren alde bentraleko eta dortsaleko ezkata-hilaren kopurua txikiagoa da emeena baino (arrek 19, emeek >19); arren isatsa ere erlatiboki handiagoa da eta ezkata azpikaudalen kopurua ere bai.
 
== Banaketa ==
''Coronella girondica'' espeziearen banaketak Afrikako ipar-ekialdea ([[Maroko]]ko kosta, [[Aljeria]], [[Tunisia]], [[Rif]] mendikateak eta Erdi- eta Goi-[[Atlas]]a)<ref>{{erreferentzia|egilea =Bons, J., Geniez, P |urtea= 1996 |izenburua= Anfibios y Reptiles de Marruecos (incluido Sahara Occidental). Atlas biogeográfico |argitaletxea= Asociación Herpetológica Española |lekua= Bartzelona}}</ref><ref>{{erreferentzia|egilea =Schleich, H. H., Kästle, W., Kabisch, K |urtea= 1996 |izenburua= Amphibians and reptiles of North Africa |argitaletxea= Koeltz |lekua= Königstein}}</ref> eta Europako hego-mendebaldea barneratzen ditu. Europa mailan, [[Iberiar penintsula]]ko zati gehiena, [[Frantzia]]ko hegoaldea eta [[Italia]]ko iparraldea eta erdialdea betetzen du. Iberiar penintsulan [[Kantauriar mendikatea]]n ([[Galizia]]ko iparraldea eta [[AsturiasAsturiasko Printzerria|Asturiaseko]]eko mendebaldea) eta mendikate nagusien eremu garaienetan soilik falta da. Oso zabalduta dago [[Gaztela- eta Leon|Gaztela-Leonen]]en, Nafarroan eta [[Katalunia]]n. Atlantikoko<ref>{{erreferentzia|egilea =Galán, P |urtea= 1987 |izenburua= Notas preliminares sobre la herpetofauna de las islas Cíes y Ons |aldizkaria= Mustela |alea= 3 |orrialdeak = 64-69}}</ref><ref name="galan"/><ref>{{erreferentzia|egilea =Galán, P |urtea= 2003 |izenburua= Anfibios y reptiles del Parque Nacional de las Islas Atlanticas de Galicia . Faunística, biología y conservación|argitaletxea= Ministerio de Medio Ambiente |lekua= Madril}}</ref> eta Mediterraneoko<ref>{{erreferentzia|egilea =Mateo, J.A |urtea= 1990 |izenburua= Aspectos biogeográficos de la fauna reptiliana de las islas españolas |aldizkaria= Rev. Esp. Herpetol |alea= 5 |orrialdeak = 37-41}}</ref><ref>{{erreferentzia|egilea =Pedrocchi, C |urtea= 1994 |izenburua= Adición de Coronella girondica a la herpetofauna de las islas Medes (Girona) |aldizkaria= Bol. Asoc. Herpetol. Esp |alea= 5 |orrialdeak = 16-17}}</ref> zenbait irletan ere ageri da.
 
[[Euskal Herria]]n ia lurralde osoan aurki badaiteke ere, bere bizimodu ezkutua dela eta ez dugu datu gehiegirik bere banaketa zehatza finkatu ahal izateko. Nolanahi ere, Kantaurialdean hegoaldeko suge leuna nonahi baina urri ager daiteke kostaldean, eta lehorrean barnera egiten dugun heinean lokalagoa da. Edonola ere, eskualde menditarretan ez da ageri, ez [[Pirinioak|Pirinioen]] inguruetan eta ez uren banaketa-lerroa osatzen duten mendi gehientsuenetan ere, gure lurraldean beti ere 800 m-ko altitudetik behera ageri baita. Eskualde mediterraneoan berriz, edonon ikus daitekeela esan genezake, nahiz eta Arabako eta Nafarroako hegoaldeko eremu lehorragoetan ugariagoa den.
 
== Habitata ==
Espezie jeneralistatzat har dezakegu Hegoaldeko suge leuna, habitat natural ugari betetzen baititu. Iberiar Penintsulako iparraldean hegoalderantz orientaturiko mendialdeetan ageri da<ref>{{erreferentzia|egilea =Galán, P |urtea= 1988 |izenburua= Segregación ecológica en una comunidad de ofidios |aldizkaria= Doñana . Acta Vertebr. |alea= 15 |orrialdeak = 59-78}}</ref>. Aldiz, hegoaldean iparralderantz orientaturiko mendialdeetan eta begetazio nahikotxo duten guneetan topa daiteke, baita ere, lur-eremu soil eta lauetan. Begetazio gutxiko edo ertaineko [[arte (zuhaitza)|artadi]], [[haritz|harizti]], [[pinudipinu]]di, [[sastraka]]di eta espartzadietan (''[[Lygeum spartum]]'') bizi da<ref>{{erreferentzia|egilea =Segura, C |urtea= 2004 |izenburua= Uso del hábitat y cambio en la comunidad de ofidios del sureste ibérico (1980-2003) . Proyecto Ambiental|argitaletxea= Univ. de Granada |lekua= Granada}}</ref>. Ez da ordea, horren ugaria nekazal guneetan. Altitudeari dagokionez itsas-mailatik [[Mendikate Betikoak|Mendikate Betikoetaraino]] (2.150 m) topa dezakegu.
 
== Elikadura ==
Espezie sauriofagoa da, hau da, [[sugandilsugandila|sugandiletaz]]etaz elikatzen da batez ere. Hala ere, neurri txikiago batean, [[eskinko]]ak, [[gekonido]]ak, narrasti-arrautzak, mikrougaztunak, hegazti-arrautzak eta [[artropodo]]ak ere bere dietaren zati dira<ref name="galan"/><ref>{{erreferentzia|egilea =Luiselli, L., Pleguezuelos, J. M., Capula, M., Villafranca, C |urtea= 2001 |izenburua= Geographic variations in the diet composition of a secretive Mediterranean colubrid snake: Coronella girondica from Spain and Italy |aldizkaria= It. J. Zool |liburukia= 68 |alea= 1|orrialdeak = 57-60}}</ref>.
 
== Ugalketa eta ontogenia ==
Arrek zein emeek [[sexu heldutasun|heldutasun sexualsexuala]]a 4 urterekin lortzen dute eta 15 urte bizitzera hel daitezke. Araldia udaberri aldera ematen da, ''Coronella girondica'' espeziea [[hibernazio]]-sasoitik esnatzean alegia, eta estaltzea maiatzean edo ekainean. Espezie obiparoa da, bataz beste 10 [[arrautza (biologia)|arrautza]] erruten ditu. Arrautza kopurua emearen tamainarekin zuzenki lotuta dago eta 2tik 20 bitarterakoa da. Errunaldia uztaila erdialdera gertatzen den bitartean, eklosioa irailean ematen da.
 
== Bizimodua ==
34. lerroa:
 
== Espezieen arteko elkarrekintzak ==
Artropodo, narrasti (''[[Montpellierko suge|Malpolon monspessulanus]]'', ''[[Lataste sugegorri|Vipera latasti]]'')<ref>{{erreferentzia|egilea =Salvador, A., Pleguezuelos, J. M |urtea= 2002 |izenburua= Reptiles españoles. Identificación, historia natural y distribución |argitaletxea= Esfagnos |lekua= Talavera de la Reina}}</ref> eta hegaztien (''[[Miru beltz|Milvus migrans]]'', ''[[Arrano sugezale|Circaetus gallicus]]'', ''[[Zapelatz arrunt|Buteo buteo]]'') dietaren parte dira hegoaldeko suge leunak. Ugaztunen artean, litekeena da basurdearen (''[[Basurde|Sus scrofa]]'') harrapakina ere izatea, basurdearen emendioa eman den tokietan suge honen murriztea ikusi baita.
 
''[[Iparraldeko suge leun|Coronella austriaca]]'' antzeko espezie du. Alde bentralean diseinu xakeztatua duten karratu itxurako orban ilunak ageri ditu hegoaldeko suge leunak, genero bereko iparraldeko suge leunetik bereiztea errazten dutenak.
 
== Kontserbazioa ==