Karibeko plaka: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Addbot (eztabaida | ekarpenak)
t Robota: hizkuntza arteko 22 lotura lekualdatzen; aurrerantzean Wikidata webgunean izango dira, d:q673071 orrian
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
[[Fitxategi:Tectonic plates Caribbean.png|thumb|260px|Karibeko plakaren mapa. Laranja zurbilez ageri da.]]
'''Karibeko plaka''', 3,2 milioi kilometro karratuko hedadura duen [[plaken tektonika|plaka tektoniko]] bat da. Bere barnean, karibeko uharteez gain, [[Erdialdeko Amerika]]ren zati kontinentala ([[Guatemala]], [[Belize]], [[Honduras]], [[El Salvador]], [[Nikaragua]], [[Costa Rica]] eta [[Panama]]) ere sartzen da, eta [[Karibe itsasoa]]ren hondoa eratzen du [[Hego Amerika]]ren iparraldean. Karibeko plakak muga egiten du [[Ipar Amerikako plaka]]rekin, [[Hego Amerikako plaka]]rekin eta [[Cocosko plaka]]rekin.
 
== Ertzak ==
Plaka tektonikoen ertz gehienetan bezala, Karibeko plakaren mugetan, lurrikara aktibitate garrantzitsua dago, eta, tokiren batzuetan, [[sumendi]]ak ere daude
 
* Karibeko plakaren Iparraldeko Muga, gehienbat, [[ibilbide faila]] bat edo muga igarotzaile bat da, ([[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] [[Kalifornia]]ko [[San Andres faila]] bezala. Karibeko plakaren iparraldeko mugaren mendebaldeko zatia, [[Motaguako falla]]k eratzen du, ekialderantz, Swan uharteetako fallatik, [[Kaiman uharteetako fosaitsas hobia|Kaiman uharteetako fosatik]]tik, Ekialdeko fallatik [[Kuba]]ren hegoaldean eta [[Hispaniola]] uhartea eta [[Puerto Ricoko fosa]]tik hedatzen dena.
 
* Ekialdeko muga, subdukzio gune bat da. Baina, [[Hego Amerikako plaka]] eta [[Ipar Amerikar plaka]]ren arteko muga zein den ezagutzen ez denez, ez da ezagutzen bietako zein subduzitzen den Karibeko plakaren azpian (beharbada biak). Subdukzioa, [[Antilla Txikiak|Antilla Txikietako]] arkuko uharte bolkanikoen arduraduna da, [[Birjina uharteak|Birjina uharteetatik]] [[Venezuela]]ko [[kostaldeitsasertz|kostalderaino]]raino. Toki honetan, 70 sumendi aktibo daude, horien artean, [[Montserrat (uhartea)|Montserrateko]] [[Soufrière Hills|Soufriere Hills]] delakoa, [[Martinika]]ko [[Peleé mendia]], [[Guadalupe]]ko [[Soufrière (Guadalupe)|La Grande Soufrière]], [[Soufrière Saint Vincent]] [[Saint Vincent eta Grenadinak|Saint Vincent eta Grenadinetan]] eta [[Kick-'em-Jenny]], [[Grenada]]tik 10 kilometro iparraldera dagoena.
 
== Jatorria ==
Bi iritzi daude Karibeko plakaren jatorriari buruz, bere banaketa, [[KretazeoKretazeoa]]arenren amaieran edo [[Paleozeno]]aren hasieran (duela 70-60 milioi urte) datatzen dutenak, Costa Rica-Panamako arkua eta Antilletakoa aldi berean funtzionatzen hasten direnean. Zientzialari talde baten arabera, plaka hau, [[Galapagoak]] uharteetako [[puntu bero (geologia)|puntu beroan]] sortutako "plateau" bati dagokiola uste du. Beste batek, bere jatorria azaltzeko puntu beroaren beharrik ez dagoela, eta dortsal ozeaniko baten bidez edo subdukzio gune talde konplexu baten ondorioz azal daitekeela uste du.
 
[[Kategoria:Plaka tektonikoak]]