Enbrioi: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
'''Enbrioia''' garapenaren lehen etapetan dagoen organismo [[zelulanitzorganismo zelulaniztun|zelulanitza]]a da. [[Sexu ugalketa|Sexu]] bidez ugaltzen diren organismoetan, [[espermatozoide]] eta [[obulu]] baten bateraketak, [[ernaltze]] prozesuan, [[zigoto]] baten eraketa adierazten du, bi "guraso"en [[DNAAzido desoxirribonukleiko|DNAren]]ren konbinaketa bat du.
 
Bere eraketaren hurrengo pausoan, zigotoak zatiketa prozesu bat hasten du, [[zelula]] kopuruaren handitze bat bultzatzen duena, [[blastomero]] izena hartzen dutena. Geroago, [[ezberdintze zelular]] prozesu bat hasten da, gorputzeko organo eta [[ehun (biologia)|ehun]] ezberdinak eratuko dituena, ezarritako patroi baten arabera, azken organismoan amaitzeko. Ezberdintze zelular prozesu honetan hiru etapa ezberdin daitezke: [[blastulazio]]a, [[gastrulazio]]a eta [[organogenesi]]a.
6. lerroa:
 
== Giza enbrioiaren garapena ==
[[Fitxategi:9-Week Human Embryo from Ectopic Pregnancy.jpg|thumb|200px|9 asteko [[gizaki|giza]] enbrioia.]]
 
Haurdunaldia, espermatozoide batek obulu bat ernaltzen duenean hasten da, eta zigoto bat sortzen da, emakumearen [[Falopioren tronpa]] izeneko obulu hodian gertatzen den prozesua. Zigotoa, lehenik, bi zelulatan banatzen da, ondoren, lau, zortzi, hamasei, hogeita hamabitan, laugarren egunean [[morula]]ra iritsi arte. Zigotoak bere bidea jarraitzen du [[umetoki]]an kokatzen den arte, ernaltzea gertatu eta handik 4tik 7 egunetara. Ernaltzea gertatu eta hogeita hamar ordura, zigotoak bere lehen zatiketa zelularra jasaten du.
 
Enbrioiak, hala deitzen baita une honetatik aurrera, zatitzen jarraitzen du Falopioren tronpa zeharkatzen ari den heinean. Umetokiaren paretan, gutxi gora-behera, ernalkuntza gertatu eta 6 egun geroago kokatzen da. Une horretan, disko erako enbrioi masa duen zelula esfera bat bihurtu da. Bigarren astean, [[karen|plazenta]] eratzen hasten da, enbrioia elikatzen duena, hasierako hiru ehun mota ezberdinez osatua: [[endodermo]]a, [[mesodermo]]a eta [[ektodermo]]a. Hirugarren astean zehar, hodi neurala eratzen da, [[nerbio -sistema|nerbio sistemaren]]ren aurrekaria. Enbrioiaren atzealdean somita edo somite izeneko gihar ehun masak eratzen dira, eta, hortik, [[organo]] eta [[guruin]] garrantzitsuenak sortuko dira. Odol hodiak, eta liseriketa barrunbearen lehen urratsak, aste honen azken aldera agertzen dira.
 
Lehen hilabetea amaitzen denean, organo garrantzitsu guztiak garatzen hasiak daude. Begiak, nabari daitezke, besoak eta hankak agertzen hasten dira, eta, lehen aldiz, lau barrunbetako bihotz bat punpaka hasten da. Prozesu honetan zehar, umetokian segmentatzen hasten da, eta blastula egoerara heltzen da. Blastozitoan gertatzen diren aldaketa batzuk ezberdintzea eta bi zelula mardultasunen eraketa zehazten du: bata, barrukoa, [[enbrioblasto]]a, enbrioiaren egitura propioak sortzen dituena, eta bestea, kanpokoa, [[trofoblasto]]a, plazenta eta enbrioiaren beste eranskinak eratzen dituena. [[Endometrio]]a elikatzen da eta blastozitoa har dezake, eta, behin han, hau, amaren odol hodiekin kontaktuan sartzen da. Enbrioia plazentara lotzen duen [[zilbor-heste]]a ere eratzen da.