Burdina: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Removing Link FA template (handled by wikidata) |
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
||
37. lerroa:
| oxidazioa = 6, 5, 4, '''3''', 2, 1
| elektronegatibitatea = 1,83
| ionizazioa = 1.a: 762,5 [[
| batezbestekoa = 140
| kalkulatua = 156
86. lerroa:
|}
}}
'''Burdina'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/hiztegibatua/bilatu.asp?sarrera=burdina&x=0&y=0 Euskaltzaindiaren arabera] ''burdina'' erabili behar da, eta ez *''burni''</ref> [[elementu kimiko]] bat da, '''Fe''' [[
[[Trantsizio-metal]] hau lurrazalean dagoen elementu ugarienetakoa da, elementu kimiko guztien artean laugarrena ugaritasunari dagokionez, osotasunaren %5a. Unibertsoan paper berezi eta garrantzitsua betetzen duen elementua dugu.
[[
Bestalde, burdina historikoki ere garrantzitsua izan dugu, (izan ere, oraindik [[metalurgia]] industriaren oinarria da) historiako aro bati erreferentzia egin arte: "[[Burdin Aro]]a".
98. lerroa:
[[Metal]] gris, harikor, xaflakor eta zailtasun handikoa da, ezaugarri magnetikoak erakusten dituena; [[Ferromagnetiko]]a da giro tenperaturan.
Naturan hainbat mineralen parte bezala azaltzen da, horien artean asko oxidoak izanik eta eskuarki ez da aske aurkitzen. Burdin purua lortzeko burdin [[
Metalurgi-industrian erabiltzen da gehienbat [[altzairu]]a erdiesteko helburuarekin.
[[Fusio (argipena)|Fusio]] nuklearrarren bitartez produzitu daitekeen elementurik pisutsuena da eta [[fisio]]aren bitartez lor daitekeen arinena. Honen gakoa nukleoko lotura energian dago (nukleoan [[protoi]]a, [[neutroi]]tik banatzeko beharrezko energia), izan ere burdinak, eta nagusiki bere <sup>56</sup>Fe nukleoak, nukleoiko lotura energia handiena dauka. Ondorioz <sup>56</sup>Fe nukleoa unibertsoko egonkorrena dugu.
Tenperaturaren arabera bere estruktura mikroskopikoa aldatzen du:
* α-burdina: Giro tenperatura dagoena 788 °C arte. Bere kristal-egitura gorputzean zentraturiko sare kubikoarena da. Ferromagnetikoa da.
* β-burdina: 788 °C-910 °C bitarteko tenperaturan dago. Kristal egitura α-burdinarena da, hots, gorputzean zentraturiko sare kubikoarena baina bere izaera magnetikoa aldatu eta [[paramagnetismo|paramagnetiko]] bihurtzen da.
* γ-burdina: 910 °C-1400 °C; Kristal-egiturari dagokionez aurpegietan zentraturiko kuboarena da.
* δ-burdina: 1400 °C-1539 °C; Kristal-egitura gorputzean zentraturiko sare kubikoarena da.
|