Wikipedia

Hawaiiera: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
4. lerroa:
| familiaren kolorea = Austronesiarra
| ahoskera =
| estatuak = [[Hawaii|Hawai]] ([[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]])
| eskualdea =
| hiztunak = 15.000
| familia = [[Austronesiar hizkuntzak|Austronesiarra]], Malaisiar-Polinesiera, Ekialdeko malaisiera-Polinesiera ozeanikoa, Mendebaldeko Fijirera, Polinesiera, Hawaiera
| nazioa = [[Hawaii|Hawai]]
| araugilea = ''Ez du''
| iso1 = - | iso2 = haw | iso3 = haw
}}
'''Hawaiera''' (''Ōlelo Hawaiʻi'') [[Austronesiar hizkuntzak|austronesiar]] familiako [[hizkuntzhizkuntza]]a da. [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetako]] [[Hawaii|Hawai]] estatu-[[uhartedi]]an 15.000 lagunek hitz egiten dute. [[Ingeles]]arekin batera ofiziala da Hawain. [[Wikipedia]]ri izena eman zion ''wiki'' hitzen hizkuntza da, "azkar" esan nahi duena<ref>{{Erreferentzia
| abizena1 = Pukui
| izena1 = Mary Kawena
27. lerroa:
 
== Sorrera ==
Hawaiiera [[II. mendemendea|II.]] eta [[VIII. mendemendea|VIII. mendeen]]en artean [[Sozietate uharteak|Sozietate uharteetako]] kolonizatzaile [[polinesia]]rrek eramandako hizkuntzaren ondorengoa da. Mende batzuetan, [[Hawaii]]ko hizkuntza bakarra izan zen eta han erabiltzen zen bakarrik<ref>{{Erreferentzia
| abizena = Schutz
| izena = Albert
38. lerroa:
== Egungo egoera ==
Gaur egun hizkuntza berpizteko eta zabaltzeko ahaleginak egiten ari dira. Hawaiiera ikasteko eskolak daude, beraien haurrek hawaiiera ikastea nahi duten familientzako. Hango [[irrati (hedabidea)|irrati]] publikoak ''Hawaiian word of the day'' ("eguneko hawaiierazko hitza") izeneko programa bat emititzen du; gainera, [[Honolulu]]ko bi [[egunkari]] garrantzitsuetako batek hawaiieraz idatzitako artikulu bat dakar, ''Kauakukalahale'' deiturikoa.
Bada [[XIX. mendea]]n hitz egiten zuten hawaiiera berpiztu nahi dutenen eta [[ingeles]]arekin edo hango [[pidgin]]arekin harremana duen hawaiiera hitz eginez hazi ziren pertsonen arteko tentsioa<ref>{{Erreferentzia | abizena1 = Sakoda| izena1 = Kent | izena2 = Jeff | abizena2 = Siegel | urtea = [[2003]] | izenburua = Pidgin Grammar: An Introduction to the Creole Language of Hawaiʻi. Honolulu: Bess Press. | id =ISBN 1-57306-169-7}}</ref>. Azken hori [[ingeles]]aren ondorengoa da eta hawaiieraren eta [[Asia]]ko beste hizkuntza batzuen ([[japoniera]]rena eta [[kantoniera]]rena batik bat) eragina izan du.
 
== Historia ==
[[XVIII. mendea]]n esploratzaile [[europa]]rrak [[Hawaii]] [[uharte (geografia)|uharteetara]]etara heldu ziren eta horrek uharteetara hainbat hizkuntza eraman zituen, baita bertakoei beste lurralde batzuetara joateko aukera eskaini ere. [[XIX. mendea]]n hawaiiarrek beren biztanleriaren jaitsiera gogorra izan zuten, etorkinek ekarri zituzten [[gaixotasuneritasun|gaixotasunengatik]]engatik. Hiztunen galeraz gain, [[1885]]ean eskoletan ikasketak [[ingeles]]ez bakarrik egin behar zela agintzen zuen araua ezarri zen.
[[XXI. mendemendea]]arenren hasieran, ingelesak hawaiiera guztiz baztertu du [[artxipelagouhartedi|artxipelagoko]]ko zazpi uharteetako seitan eta estatuko hiztunen kopurua ez da % 0,1era iristen.
Hala ere, gauzak ez dira berdinak [[Niʻihau]] uhartean: biztanleak isolatuta bizi izan dira eta ia denetarako erabiltzen dute beraien hawaiieraren dialektoa. Uharte horretan 160 biztanle bizi dira eta gehienek bigarren hizkuntza gisan [[ingeles]]a daukate. Hiru arrazoi nagusi daude:
* Uhartea [[1872]]az geroztik eremu pribatua dela eta, gutxitan uzten zaizkie atzerritarrei bisita egitea.
152. lerroa:
 
== Hawaiierazko komunikabideak ==
[[Komunikabide]]etan, hawaiieraz idatzitako [[egunkari|egunkarietako]] zatiak eta hawaiierazko [[irrati (hedabidea)|irrati]]-programak daude. Adibidez, ''Ahailono a ka Lahui, Hawaii Holomua, Home Rula Republalika, Honolulu Times, Ka Elele, Ka Hoku Loa, Ka Leo o ka Lahui, Ka Nupepa Elele, Ka Nupepa Puka la ko Hawaii Pae Aina, Ke Alakai O Hawaii, Kuu Hae Hawaii, The Liberal, Ka Oiaio, Ko Hawaii Pae Aina'' eta ''Ke Kilohana o ka Malamalama'' [[egunkari]]ak, besteak beste.
 
== Erreferentziak ==
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Hawaiiera"(e)tik eskuratuta