02:14, 27 martxoa 2015ko berrikusketa aldatu Dexbot (eztabaida \| ekarpenak) 4.354 edits t Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured ← Aurreko ezberdintasuna		23:04, 15 apirila 2015ko berrikusketa aldatu desegin EnzaiBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 252.705 edits t Robota: Birzuzenketak konpontzen Hurrengo ezberdintasuna →
21. lerroa: {{Argitzeko\|fisikari eta astronomo italarriari\|Galileo (argipena)}} '''Galileo Galilei''' ([[Pisa]], [[1564]]ko [[otsailaren 15]]a - [[1642]]ko [[urtarrilaren 8]]a) [[filosofo]], [[fisikarien zerrenda\|fisikari]] eta [[astronomo ospetsuak\|astronomo]] [[italia]]rra zen. [[Astronomia]] modernoaren aita izendatua izan da, eta [[Bacon (argipena)\|Baconekin]]~~ekin~~ batera metodo zientifikoaren aitzindaria. [[Fitxategi:Galileo moon phases.jpg\|thumb\|right\|200px\|[[~~Ilargi~~Ilargia]]~~aren~~ren faseak Galileok marraztuak]] == Lorpen zientifikoak == Galileo, zeruari behatzeko teleskopioa lehen erabili zutenetariko bat izan zen. Hasieran 9x-eko teleskopio bat izan zuen, baina luze gabe 30x-eko bat eskuratu zuen. Galileok [[Jupiter]]ren lau satelite handienak kausitu zituen. Berak ere, [[~~Artizar~~Artizarra]]~~rak~~k, [[~~Ilargi~~Ilargia]]akk bezala, faseak zituela aurkitu zuen. Aurkikuntza bi hauek Kopernikok asmatutako eredu heliozentrikoari bultzada bat eman zioten. Galileo Ilargiko mendiak, [[Eguzki-beltzune]]ak, eta "kontaezineko izar multzo bat" ikusteko gai izan zen. Eguzki-beltzuneak ikustean lehenengo mendebaldetarra izan zen, [[~~txina~~txinako Herri Errepublika\|txinatarrek]]~~tarrek~~ aspalditik ikusiak baitzituzten. Izarren eskutatzetik Ilargia esfera osotua ez dela (hau [[teleskopio]] bidez baino ez dago ikusterik) kausitu zuen. [[Dinamika]]ri buruzko lanek [[Johannes Kepler\|Keplerren]]~~ren~~ eta [[Newton]]en mugimendu-arauei bidea erraztu zieten. Eredu esperimentala erabiltzean eta Izadiaren arauen deskribapena egitean ere aitzindaria izan zen. Bolei buruz egindako ikerketetan, erortzen diren gauzen lastertasunak, berek duten masarekin zer ikusirik ez duela aurkitu zuen. Eta objektuek daukaten abiadura gordetzen dutela indar batek haiei eragin arte. Halaber Galileik deskubritu zuen penduluaren mugimenduek denbora berdina behar dutela, luzera edozein izanik. Honek gero egingo ziren erlojuei buruzko aurkikuntzak ahalbidetu zituen. 39. lerroa: == Elizarekiko eztabaida == Galileo kristau amorratua zen; alabaina, ''[[Sidereus Nuncius]]'' tratatuan idatzitakoak iskanbila sortu zuen. Denek sistema [[klaudio Ptolomeo\|ptolomeaiko]] eta [[Aristoteles\|aristotelikoari]] eusten baitzioten (hau da, [[~~Lur~~Lurra]]ra unibertsoaren erdian dagoelako teoriaren jarraitzaile ziren), Elizako aitek beste edozein teoria [[Biblia\|Itunen]] aurkakoak izango zela ezarri zuten. [[1616]]. urtean [[~~Inkisizio~~Inkisizioa]]akk Galileori gaztigatu zion [[Nikolas Koperniko\|Kopernikoren]]~~ren~~ teoriak ez defenditzeko. Bere lana teoria baino ez zela esan arren, lanak kaleratzean elizaren protokoloa jarraitu arren eta Maffeo Barberinirekiko (gero Urbano VIII. aita santua izango zena) laguntasun handia izan arren, teoriak arbuiarazi zizkioten eta bizi osorako etxean izan zuten atxilo ([[1633]]-[[1642]]). 54. lerroa: == Lanak == * ''[[Sidereus Nuncius\|Sidereus nuncius]]'' (1610), Ibon Plazaolak euskaratua<ref>[http://www.eitb.com/irratia/euskadi-irratia/osoa/373733/sidereus-nuncius-galileoren-liburua-euskaraz/ Sidereus nuncius, Galileoren liburua, euskaraz] artikulua eitb.com gunean</ref> == Ikus gainera ==

Galileo Galilei: berrikuspenen arteko aldeak