Bilboko portua: berrikuspenen arteko aldeak

| oina =Bilbo Handiaren ikuspegia, Ibaizabal errekaren kanpoaldean [[Portu (itsasoa)|portuaportu]]a ageri delarik.

'''Bilboko portua''', Bilboko itsasadarrean hedatzen da, [[Bilbo]]ko [[Zorrotzaurre]] auzotik, [[Zierbena]]ko udalerrira doan tartean. [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] [[Portu (itsasoa)|porturikportu]]rik garrantzitsuena da, eta [[Espainia]]r estatuko laugarrena, urtero izandako kontenedore eta merkantzia trafikoan.

Bilboko Portuaren Agintaritza [[Bilboko portua]]ren kudeaketaz arduratzen den erakundea da. Agintaritzak, [[Bilboko itsasadarra]]ren [[Portu (itsasoa)|portu]] jarduera duten kaien ardura dauka, horrez gain, itsasadarraren ertzetako garbiketaz eta mantentzeaz arduratzen da. Gaur egun erakundearen presidentea [[Jose Angel Corres]] da.

Bilboko portua, [[Bilbao|BilborenBilbo]]ren sorrerarekin batera agertu zen, [[XIV. mendea]]n. Hasierako portua [[Zazpikaleak|Zazpikaleen]] ondoan kokatzen zen. [[San Antongo zubia]]ren alde bietan. Merkataritzaren garapen eta hazkundearekin batera, portuaren garrantzia handituz joan zen. [[Bilbo]]ko [[Portu (itsasoa)|portuaportu]]a beti aritu zen inguruko elizateetako portuekin lehian. Lehia horren adibide, [[XIX. mendea]]ren hasieran gertaturiko [[Zamakolada]].

Hiriaren leku faltarekin batera, portuak [[Abando]]ko elizateak [[Ibaizabal]] ibaiaren ondoan zeuzkan lurrak bereganatu zituen, [[Bilbao|BilbokBilbo]]k [[XIX. mendea|XIX. mende]] bukaeran elizatea anexionatzean. Ondorioz [[Areatzako zubia]] eta gaur egun [[Euskalduna jauregia|Euskalduna Jauregia]] kokatzen den gunea ([[Ripa (Bilbo)|Ripa]], [[Uribitarte]] eta [[Abandoibarra]] alegia) garatu zen. Geroago [[Zorrotza]]ko kaia eta [[Deustuko ubidea|Deustuko kanala]] ere portu instalazio bilakatu ziren.

[[XIX. mendea|XIX. mendeko]] industria iraultzak, [[Portu (itsasoa)|portuarenportu]]aren garraio eta azpiegiturak berriztea suposatu zuen. Horretarako foru aldundiak eta ekintza pribatuak eginiko inbertsioek, zortzi trenbide eraiki zituzten. Trenbideok mehategiak portuarekin lotzen zituzten. Azpiegituren eraikitzearekin batera, altzairugintza garatuz joan zen. [[1876]]. urtean portuan aritzen ziren lau fabrika zeuden.

[[Portu (itsasoa)|Portuarentzat]]arentzat gero eta zailagoa zen eskari handiari aurre egitea, eta horrela portuaren lurraldea itsasorantza zabaldu zen, [[Bilbo]] ondoko udalerrietara zabalduz. Gauzak horrela, [[1872]]. urtean [[Bilboko portu eta itsasadarraren Obren Junta]] sortu zen (gaur egungo [[Bilboko Portuaren Agintaritza]].

[[1887]]an [[Portugalete]]ko [[Burdinazko moilakaia (Portugalete)|Burdinazko moilaren]] eraikuntza inauguratu zen. [[1902]]an Kanpoaldeko portua eraiki zen, [[Evaristo Txurruka]] ingeniariak gidaturiko lanetan. Ordurako portuak 18 kilometro kai eta hiru gune desberdinez osaturik zegoen. Itsasadarrean barrurago zegoen gunean, portu komertziala zegoen. Erdialdeko gunean portu industriala. Eta kanpoaldeko portuan, itsasontzi handientzako kaiak aurkitzen ziren.

[[Luzero punta]]ko eta [[Galea punta]]ko kaiak eraiki ziren, [[Portu (itsasoa)|portuarenportu]]aren kanpoaldeko gunea zein zen argi ezarriz. [[Galea punta]]ko kaia amaitu gabe geratu zen, [[Getxo]]ko familia burgesek, portua eskuinaldera zabaltzearen aurka agertu eta gero. Gaur egun kaia oraindik ere amaitzeke dago.

[[Portu (itsasoa)|Portuaren]]aren hazkundea etengabekoa izan zen [[1970eko hamarkada]]ko krisialdirarte. Bilboko portua, [[Espainia]] mailako porturik garrantzitsuena zen, kontenedore eta merkantzia gehien mugitzen zituena.

Orduan [[Bilbao|BilborenBilbo]]ren gainbeherarekin batera, [[Portu (itsasoa)|portuarenportu]]aren gainbehera ere etorri zen. [[Bilbo]]ko itsasadarraren barrualdeko guneek zuten degradazioa izugarria zen. Enpresa eta ontziala askoren itxierak eta kutsadurak, gune metropolitarraren bizimodua asko okertu zuten.

Gainbehera egoera hartan, [[Bilbo]]ko [[Portu (itsasoa)|portuarenportu]]aren zabalkunde eta berritzeko proiektu baten bila hasi zen ordurako [[Bilboko Portuaren Agintaritza|Bilboko Portu Agintaritza]] zenak. Itsasadarraren barruko guneak berriztu eta bertako iharduera industrialak kanpoaldeko portura eramateko helburuarekin. Horrez gain, agintaritzak portura enpresa berriak erakartzeko asmoa zeukan.

Superportua eraiki beharreko gunea itzela zen, kanpoaldeko [[Portu (itsasoa)|portuaportu]]a eta [[Luzero punta]] kokatzen den gunearen artekoa alegia. [[Itsaso]]ari dozenaka hektarea "irabazi" beharra zegoen, eta ingurugiroarentzako kalteak direla eta talde ekologistek gogor gaitsetsi zuten proiektua, euren artean [[Abra Defentsa Batzordea]].

Superportu berriaren lanak [[1991]]. urte hasieran hasi ziren, [[Zierbena]]ko [[Portu (itsasoa)|portuarenportu]]aren ondoan. [[Zierbena]]ko portuaren ondoko harrobi batetik ateratako 50 tona kare harri baino gehiago eraibili da [[Portu (itsasoa)|portuarenportu]]aren kai eta materialak eraikitzeko. Pixkanaka [[Portu (itsasoa)|portuakportu]]ak itsasoari lekua kenduz joan zen. [[1993]]. urterako [[Zierbena]] udalerria "inguraturik" geratu zen, Superportuaren kai berriek inguratuta alegia.

Urte bereko Ekainerako kaia berreraikitzeko lanak hasiak ziren. Horrekin batera [[Zierbena]] eta mende hasierako kanpoaldeko [[Portu (itsasoa)|portuarenportu]]aren artean itsasoari lurra irabazteko lanak zirauten. Kanpoaldeko [[Portu (itsasoa)|portutikportu]]tik mendebaldera, 1,4 kilometroko luzerako kai berri bat eraiki zen.

[[Portu (itsasoa)|Portu]] berriaren lehen fasea [[1999]]. urtean inauguratu zen. Ondorengo urteetan [[Portu (itsasoa)|portu]] berriaren guneak zabalduz joan dira. [[2003]]. urtean ''[[Bizkaiko Badia Elektrizitatea]]'' eta ''[[Bizkaiko Badia Gasa]]'' izeneko bi zentral elektriko zabaldu zituzten<ref>[http://www.confebask.es/Castellano/revista/0301/noticia10.htm Confebask.]</ref>., 500 milioi [[euro]]ko inbertsioaren ostean. Horrez gain, [[Getxo]]ko udalerrian, [[Ereaga]]ko hondartzaren ondoan, kirol [[Portu (itsasoa)|portu]] berria eraiki da, denda, jatetxe eta bestelakoekin.

Etorkizunari begira, [[Portu (itsasoa)|portuarenportu]]aren handitze prozesua ez da oraindik amaitu. Hurrengo urteetan obrak aurrera jarraituko dute, aurrikuspenen arabera hemendik 10 urterarte ez da portua guztiz osaturik egongo, eraikitze lanak [[2020]]rako amaituz<ref>[http://www.elpais.com/articulo/pais/vasco/Puerto/Bilbao/preve/culminar/expansion/2020/muelles/elpepuesppvs/20070730elpvas_5/Tes El Pais egunkaria]</ref>.

[[2010]]ean zehar [[Bilbo]]ko [[La Naval ontziola|La Naval]] ontziolan eraikitako [[Cristobal Colon (ontzia)|Cristobal Colon]] dragak lanak jarraitzea espero bazen ere, azkenik Bilboko Portu Agintaritzak berandutu egin zituen AZ-2 kaiaren betetze lanak.

[[Fitxategi:Zorrozaurre2010.jpg|thumb|250px|right|[[Zorrotzaurre]]ko penintsularen aireko ikuspegia. Irudiaren erdian [[Deustuko ubidea|Deustuko kanala]] ageri da eta eskuinean Zorrotzako kaia.]]

[[Bilbo]]ko [[Deustuko Doneperiaga|Deustuko San Pedro]] barrutian kokatzen da. Hasierako proiektua [[1929]]. urtean onartu bazen ere [[Gerra Zibilazibil|Gerra Zibilaren]]ren hasierak, proiektua bertan behera utzi zuen, eta eraikitze lanak ez ziren [[1950]]eko [[urriaren 11]]ra arte hasi. Proiektuak kanal artifizial bat sortu zuen [[Bilboko itsasadaritsasadarra]]rarenren [[Deustu]]ko behekaldeko lurretan, [[Zorrotzaurre]] izeneko penintsula sortuz. Lur zatiak, 130 metroko zabalera zeukan hasierako bihurgunean eta 100 metro [[Zorrotzaurre]]ko penintsularen amaieran.

Kaia [[1968]]ko [[abuztu]]an inauguratu zen, 7 metroko sakonerarekin. [[Bilbo]]ko [[Portu (itsasoa)|Portuko]]ko Agintaritzak Deustuko Kanala [[2006]]. urteko [[otsailaren 7]]an ofizialki itxi<ref>[http://www.deia.com/es/impresa/2006/02/08/bizkaia/herrialdeak/216736.php Deia egunkarian agerturiko albistea.]</ref> bazuen ere, ondoren hainbat itsasontzi sartu izan dira kanalean, [[Zorrotzaurre]]n dagoen Cadenas Vicinay enpresaren beharrak direla eta. Kanala, [[Portu (itsasoa)|portukoportu]]ko hainbat ontzi eta erremolkadoreren aparkaleku moduan ere erabiltzen da, horietako bat, Boreas ontzia. Poliziak droga topatu zuen itsasontzi barruan [[2003]]. urtean, eta ordutik Boreas ontzia kanalean dago geldirik.

[[Bilbo]]ko [[Zorrotza]]ko auzoan kokatzen da. Deustuko kanalak duen noizbehinkako iharduera kenduta, [[Bilbo]]ko udalerrian geratzen den [[Portu (itsasoa)|portukoportu]]ko azken atala da. Porturatzen diren merkatalontziek, 100 metro inguruko luzera daukate eta gehienbat txatarra eta burdin hondakinak deskargatzen dituzten

Udondoko kaia [[Erandio]]ko [[Astrabudua]] eta [[Leioa]]ko udalerrien artean kokatzen zen, [[Erandio]] eta [[Areeta]] arteko itsasadarraren ertzeko errepidearen alboan. Kaian, kimikagaiak dakartzaten ontziak lehorreratzen ziren, [[Dow Chemical Company|Dow Chemical]] enpresarentzako lehengaiak ekarriz.

Santurtziko kaiak, [[Portu (itsasoa)|portuarenportu]]aren kanpoaldean [[1990eko hamarkada]]n "Superportua" eraikitzen hasi baino lehen [[Santurtzi]]ko udalerrian zeuden kaiak dira.

Ekialdeko kaian ro-ro trafikorako bi arrapal daude. Arranpetako bat normalean [[MS SPL Princess Anastasia|Pride of Bilbao]] ferrytik jaitsitako autoek erabiltzen dute.

Zabalkuntza kaiak [[Zierbena]]ko dikearen barneko eta [[Santurtzi]]ko kaiari [[1997]]tik aurrera [[Portu (itsasoa)|portuaportu]]a zabaltzeko eginiko lanetan eraikitako ATM eta TMB kaiak barne hartzen ditu.

Kanpoaldeko [[Portu (itsasoa)|portuaportu]]a [[Petronor]]ren petrolio eta gasoila kargatzen diren kaiak eta hauen inguruan eraikitako [[Bizkaiko Badia Gasa|BBG]] eta biodiesela ekoizten duten lantegiak.

BBGren [[Gas natural likidotu|Likidoturiko gas naturala]] kargatzeko kaia, [[2003]]an inauguratu zen, 264 milioi [[euro]]ko inbertsioaren, eta 30 hilabeteko eraikuntza lanen ondoren. Terminalaren emisio-gaitasuna 800.000 m3 (n)/h gas da. Terminalera etorritako lehen [[gasontzi]]a [[British Innovator]] izan zen, [[2003]]ko [[abuztuaren 8]]an. Gasa gordetzeko bi tanke handi daude, eta eskariaren handitzea dela eta, hirugarren bat eraikitzeko egitasmoa aurkeztu dute BBGko arduradunek.

* [[AP-8|A-8]] autobideko sarrera, Kabiezesko tuneletatik.

* <small>Guztira: [[Portu (itsasoa)|Portuko]]ko trafikoa tonatan</small>

* <small>Likidoak: [[Portu (itsasoa)|Portuko]]ko karga likidoa tonatan, [[Petronor]]ren eta BBGn mugituriko [[petrolio]] eta [[LNGGas natural likidotu|LNGa]]a kontuan hartuta.</small>

* <small>Bidaiariak: [[MS PrideSPL ofPrincess BilbaoAnastasia|Pride of Bilbao]] ferria eta [[Getxo]]ko kruzeroek garraiaturiko bidaiariak.</small>

* <small>Ontziak: [[Portu (itsasoa)|Portura]]ra sartutako itsasontzi guztiak.</small>