Buhen: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robotak {{Commonskat}} gehitu du. Txantiloiak commons:category:Buhen lotu du, Wikidataren arabera.
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
[[Fitxategi:Buhen3.jpg|thumb|200px|rigth|Buhengo gotorlekua]]
'''Buhen''', [[Kusheko erresumaErresuma|Kushen]] ([[Nubia]])n dagoen finkapen bat da, non, [[Egipto]]ko faraoiek, euren herrialdearen hegoaldeko muga defendatzeko eta [[Nilo]]tik, egungo [[Sudan]]etik [[Antzinako Egipto]]ko hegoalderaino zihoan merkataritza ibilbidea kontrolatzeko [[gotorleku]] garrantzitsu bat eraiki zuten.
 
Tinitar garaian datatutako antzinako finkapen bat lurpetik atera zen, baina [[Egiptoko Inperio Zaharra|Egiptoko Antzinako InperioaInperioaren]]ren garaitik hasi zen, Buhen, merkataritza arloan garrantzia izaten, bereziki [[Kefren]] faraoiaren erregealdian, [[Egiptoko IV. dinastia]]n, eskualdea bereziki balioztatu zuena bere [[diorita]]zko harrobiengatik, nondik [[Giza (Egipto)|Gizako]] bere hil multzoko estatuentzako beharrezko harria aterako duen.
 
Baina [[Egiptoko XII. dinastia]]n izango da, lehenik [[Sesostris I.a]]rekin, eta, ondoren, [[Sesostris III.a]]rekin, [[Egiptoko Inperio Ertaina]]ren garaian, bere behin betiko itxura hartuko duen garaia. Egundaino iritsi zaizkigun antzinako egiptoarrek eraikitako gotorlekuen adibiderik hoberena eta multzorik handienetako bat da, bere harresi bikoitz almenatuarekin eta benetako harresituriko hiri itxura ematen zioten bere lubakiekin.
[[Fitxategi:Ancient egyptian border marker (around 1860BC).jpg|thumb|200px|rigth|Sesostris III.a. Mugako hilarria, Nubian, XII. dinastia]]
[[Egiptoko bigarren tarteko aroa]]n, Nedyeh izeneko tokiko printze bat, egiptoarren mende egotetik askatuko da, eta bere erresuma propioa sortuko du, [[AsuanAswan|Asuandik]]dik, Niloren bigarren urjauziraino hedatuko dena, eta Buhen pentsatu zuen hiriburu bezala. [[Hikso]]ekin aliatuko da, [[Egiptoko XVII. dinastia]]ko tebastar printzeen eragina mugatzeko, nortzukin, garai hartan, borrokan hasi zen.
 
[[Kamose]]k aurrera egin eta Nedyehren tropak garaitu zituen, Buheneko gotorlekua zaharberritu zuen, non hilarri oroigarri bat altxatu zuen, honela, Behe Nubiako erresuma honi amaiera emanez. Orduan, eskualdea, azkenik, Egiptoren eraginpeko gunean sartu zen, laugarren urjauzitik haratago hedatuko zena. Buhenek, [[Egiptoko Inperio Berria|Egiptoko Inperio Berrirarte]] aurrera egingo du, [[Egiptoko XVIII. dinastia]]ko faraoiek [[Horus]]en santutegia edertu zuten, bereziki, [[Hatshepsut]]ek, [[Tutmosis III.a]]k eta [[Amenofis II.a]]k.
 
== Berraurkikuntza ==
Tokia, [[XIX. mendea]]n aurkitu zen, baina noiz behinka baino ez zen indusi, eskualdea, urek mehatxatu zuten arte, Asuango presaren eraikuntzaren ondorioz. Erreskate misioetako indusketek, orduan, Buhen berraurkitu zuten, bere [[aletegi]], kuartel, bere Horusi eskainitako tenpluarekin, baita gobernariaren egoitzarekin ere. Hondarrik garrantzitsuenak eraman ziren, mantentzeko, bereziki, tenpluko baxuerliebeak, tokia, inguruan eraikitako beste gotorleku batzuk bezala, erremediorik gabe galdu ziren bitartean, eta [[Nasser lakuaaintzira|Nasser lakuaren]]ren uren hondoan daude.
 
{{commonskat}}