Bikingoen Aroa: berrikuspenen arteko aldeak

'''Bikingoen Aroa''' [[VIII. mendea|VIII.]] eta [[XI. mendemendea|XI. mendeen]]en arteko [[Europako historia]]ren zatia da<ref name="VN">[[Encyclopædia Britannica]]: [http://www.britannica.com/eb/article-39302/Norway Norway]</ref>. Garai haietan [[eskandinavia]]r [[bikingo]]ek [[merkataritza]] eta [[gerra]]ren bidez [[Europa]]ko [[itsaso]] eta [[ibai]]ak esploratu zituzten eta baita [[Islandia]], [[Groenlandia]] eta [[Ipar Amerika]]ko eskualde batzuk okupatu ere.

[[Antzinako eskandinaviera]] bere [[lehen hizkuntza|ama hizkuntza]] garatu eta egungo [[eskandinaviar hizkuntzak]] sortu zituen. [[801]]. urterako, [[Jutlandia]] aldean jadanik autoritate nagusia ezarrita zegoen, eta daniarrek bere herrialdetik harataino begiratzera hasi ziren. [[Norvegia]]n berriz, mendiek eta [[fiordo]]ek muga sendoak ezarri eta bertoko biztanleek besteengandik independente iraun zuten. Hori zela eta, [[800]]. urterako, Norvegian 30 erresuma txiki inguru zeuden. Handik ateratzeko bide errazena [[itsaso]]a zen eta horretarako guda-itsasontziak egin zituzten, aldi berean merkatari, esploratzaile eta okupatzaile izateko<ref>Carey, Brian Todd. "Technical marvels, Viking longships sailed seas and rivers, or served as floating battlefields", ''Military History'' 19, no. 6 (2003): 70-72</ref>.

Adituen ustez, aroaren bukaera [[Harald III.a Norvegiakoa|Harald Hardraadek]] [[Ingalaterra]]n herrialdea okupatzeko saiakera izan zen, [[1066]]an [[Stamford Bridgeko gudua]]n [[Harold GodwinsonII.a Ingalaterrakoa|Harold Godwinsonek]]ek menderatua izan zenean; [[Irlanda]]n hiberniar-normandiar armadak [[1171]]n [[Dublin]] okupatu zuenean eta [[Eskozia]]n, [[1263]]an [[Alexandro III.a Eskoziakoa]]k [[Largseko gudua]]n [[Haakon IV.a Norvegiakoa]] menderatu zuenean. Epeka-epeka bikingoen ondorengoak ziren normandiarrek uharteak okupatu zituzten. Historialari gehienek bukaera [[Eskandinavia]]n erregearen autoritatea eta [[kristautasunakristautasun]]a erlijio ofizial moduan ezarri zirenean gertatu zela uste dute.

Eskandinaviarrek erabiltzen zituzten [[drakkar]]rak oso erabilgarriak ziren kostaldeko uretan nabigatzeko eta baita gudari eta merkatariak garraiatzeko. [[Rurik]]ek [[varegobarego|varegoak]]ak ekialderantz gidatu zuenean, [[859]]an [[Nóvgorod]] hiria eratu zuen. Gainera lehendabiziko eslaviar estatua zen [[Kieveko Rusa]] ezarri zuen, [[1240]]an mongoliar inbasiora arte iraun zuena.

[[Karlomagno|Carolus HandiaHandiak]]k zuzenduriko [[frankoak|frankoen]] erresuma askotan eraso zuten. [[Sena ibaia|Sena]] zeharkatzeaz gain, pixkanaka-pixkanaka [[Normandia]]n kokatu ziren. Hain zaila zen atzerritar hauek menderatzea ezen [[911]]n [[Karlos III.a Frantziakoa]]k bikingoen buruzagia zen [[Rollon|Hrolf Ganger]] duke bilakatu baitzuen. [[Hrolf GangerRollon|Hrolf]] orduan basailu bilakatu eta [[kristautasun]]era aldatu zen. Frantziak ez zituen berriro erasoak jasan eta bertan sortu zen botereak urteen poderioz [[Britainia Handia]] konkistatuko zuen. [[1100]]. urterako jadanik bikingoen espedizioak bukatuak ziren.

[[Euskal Herria]] ere bikingoen erasoak jasan zituen. [[Orreagako gudua (778)|Orreagako guduaren]]ren ondorioz frankoen autoritatea ahula zela aprobetxatuz, [[841]] inguru [[GaskoniakoBaskoniako dukerria|Gaskoniako dukerrian]]n sartu eta [[Bordele]]n kokatu ziren. Handik ipar eta hego Euskal Herria eraso zuten<ref>{{Erreferentzia|egilea=Forte, Oram & Pedersen|izenburua=Viking Empires|orrialdea=60|url=http://books.google.com/books?id=_vEd859jvk0C&printsec=frontcover&source=gbs_navlinks_s#v=onepage&q=&f=false|isbn=0-521-82992-5|lekua= [[Cambridge]]|argitaletxea= Cambridge University Press |urtea= [[2005]]}}</ref>. [[Iruñeko Erresuma]] sortu berria ere eraso zuten [[Gartzia I.aGartzea Eneko Nafarroakoa|Gartzia Eneko]] [[859]]an bahitu zuten eta bahisaria ordainduta berreskuratua izan zen<ref>Barrau-Dihigo, Lucien. ''"Les origines du royaume de Navarre d'apres une théorie récente"''. ''Revue Hispanique''. 7: 141-222. orr. ([[1900]])</ref>. Kostaldea [[840ko hamarkada]]n erasotu zuten.

at:839 text:"839 [[VaregoBarego|Varegoak]]ak"

* [[Man uhartea|Mann]]n

* [[Faroeak|Faroe uharteak]]