17:00, 13 apirila 2015ko berrikusketa aldatu Arrie.cano (eztabaida \| ekarpenak) 109 edits t →‎Karabela ← Aurreko ezberdintasuna		17:11, 13 apirila 2015ko berrikusketa aldatu desegin Arrie.cano (eztabaida \| ekarpenak) 109 edits l Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{wikitu}} ~~{{zuzendu}}~~ 15. lerroa: XV. mendearen amaieran Enrique esplorazio batzuk hasi zituen Afrikako kostetara eta Atlantikoko uharteetara. Karabela izena itsasontzi zahar batetik etorri ahal da, hau da latinez `Carabus´ eta Greziarretik baita. Amerikako [[kolonizazio\|kolonizazioaren]],aurkikuntzaren eta konkistaren hurrengo urteetan ez ziren asko erabili itsasontzi hauek, ontziratzeko arrazoi gehiago agertu zirelako, bereziki [[Galeoi\|galeoiak]]: ontziak eta karrakak zituenak, baina hobekuntza handiagoekin, bereziki erresistentzian, karga gaitasunean eta maniobra terminoetan. ~~Oso arinak ziren~~ 50tik 160ko tona kopuruekin oso arinak ziren eta gehienez 3 [[masta]] ~~zituen~~zituzten, eta triangeluar Latindar oihalen baimena zuten. Txikiagoa izanez Karabela itsasontziz joan ahal zen kostaldeko azalen ur handietan nabigatzen. Oihal Latindarrekin oso ondo maniobratzen zen eta haizeen urbil egon ahal zen arazorik gabe, gainera Atlantikoko motakoak zituenean oso azkarra zen. Bere [[ekonomia]], abiadura,arintasuna eta boterea bere garaiko belaontzirik onena bihurtu zuten baina hasieran zama eta ekipamendu ahalmena oso txikia zuen eta desabantaila handia zen. Portugesak karabelaren ezaugarriak esplotatu zituzten eta gero Espainiarrak kopiatu zieten horrela jaio zen Andaluziako Karabela, eboluzionatzen joan zena urteak pasa ahala, gainera bere grabitate zentroa egonkorragoa izatea lortu zuten. XIV.mendean arrantza egiteko ontzi txikiei karabela deitzen zitzaien edo merkataritza ibilbide eta azpi atlantikoko kabotaia zerbitzatzen zuten oihal eta arraunak zituzten itsasontziei. XV.mendearen erdialdean karabelaren goren aldia izan zen, 200 tonetara iritsi zen eta estruktura eboluzio bat jasan zuen kanoiak instalatzean, baina desabantaila batzuk zituen, ontziaren [[krosko\|kroskoa]] oso hauskorra zen, haien [[masta\|mastak]] erraztasun handiz apurtzen ziren uraren filtrazioak eraginez, baina hori arazo oso larri bat zen, gehienetan portuetara iristean ~~nabigazio luzeen ondoren~~ suntsitu egin behar zituzten itsasontzi hauek nabigazio luzeen ondoren eta oso zaila zen konpontzea. Hala ere ontzien mota hau aurkikuntzen garaiaren pisu handia eraman zuen ekaitzak jasaten. 1481ko abenduaren 12an Diego de Azambuja nabigatzailea 90 karabelekin Lisboatik atera zen ~~90 karabelekin~~ eta mota ezberdineko beste 2 itsasontzi batzuekin, 2 itsasontzi horiek 400tona zituzten, harria eta beste material batzuk zituzten San Jorge de la Mina Gaztelua izeneko gotorlekua egiteko. Haien materialak atera eta gero 2 itsasontzi horiek desagertu ziren eta bakarrik karabelak itzuli ziren. Horrela nabigatzaileen teoria bat baieztatu zen. 28. lerroa: ==jatorria== Karabela ez du jatorri ~~zehatza~~zehatzik, oraindik eztabaidatzen ari dira. Hori buruzko teoria asko daude baina ez dira aurkitu froga ~~asko~~askorik. Alde batetik usten da karabelaren jatorria Arabiako Dhowetik datorrela. Dhowa belaontzi mota bat da, triangelu formako oihalengatik eta bere masta bakarretik bereizten da. Garrantzitsuena da belaontzi honek arraunak erabili gabe nabigatzea baimentzen zuela da, eta haizea joaten zen norabidean mugitzen zen, garai artan itsasontzien oihalak lau aldekoak ziren eta karabelak triangeluar oihalak ~~zituen~~zituzten, Arabiako belaontzia bezala. == Kolonen karabelak == •[[Niña (itsasontzia)\|La Niña]]: Vicente Yáñez Pinzón agintaria zen, eta 26 mutilek bere agindupean zeuden. La Niña ~~ohial~~oihal Latindarrak ditu [[File:La niña.png\|thumb\|La Niña ~~Ohial~~Oihal Latindarrak ditu]] •[[Pinta (itsasontzia)\|La Pinta]]: Cristóbal Quintero zen itsasontzi honen jabea eta Martín Alonso bere anaia, Franciskoren laguntzaz agintzen zuen . Pintak 60 tona pisatzen zuen eta 24 mutil zituen. •La Santa María: ~~Colonen~~Kolonen egunerokoan 3 karabelotaz hitz egiten da, baina batzuetan 'nao' hitza agertzen da, esaten da hitz honen sinonimoa ontzia izan ahal dela edo beste itsasontzi bat, karabela baino handiagoa dena. Hala ere, Fernández ohartarazten du karabela bat baino handiagoa zen modelo bat zela. Kolon itsasontzi hau alokatu zion Kostaldeko Juanri, Kantauriko guardiakoa zen mutil bat zen eta honek beste izen batekin aipatu zuen itsasontzi hau: Santa María. Uste da itsasontzia Galizian egin zela eta horregatik bere jatorrian La Gallega deitzen da, baina beste batzuk uste dute bere jatorrizko izena Marigalante zela. == Karabela biribila == 61. lerroa: ==Fragatako karabela== Arrantza ontzi bat da. Normandiako ~~kostetan~~kostaldetan erabiltzen zena. Izen hau ere Afrikan erabiltzen da beste itsasontzi bat adierazteko, normalean Afrikako itsasontzia oso txarto eraikita egoten da.

Karabela: berrikuspenen arteko aldeak