Wikipedia

Euskal Herriko historiaurreko zeramika: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
Zeramika [[historiaurre|aurrehistoria]] garaitik egiten den [[artisautzaeskulangintza|artisautzatariko]]tariko bat dugu.
Lehen euskal zeramika [[neolito]]an [[K. a. 3. milurtekoa]]n, eman zen beste kulturetan pasatu zen bezala eta [[abeltzaintza]] eta [[nekazaritza]]tik lotutako produktuak gordetzeko beharretik sortu zen.[[Iberiar penintsula]]n baino pixkat beranduago eman zen zihurrenik kaikuak bezelako [[egurzur|egurrezko]]rezko ontziak erabiltzeko ohitura zegoelako.
 
Lehengaia ingurunetako [[buztin]]a izaten zen, hasieran landugabea eta denborakin prozesu ezberdinetatik pasatzen zuten emaitza hobeak lortzearren.
9. lerroa:
[[Fitxategi:Cardial Impression 2.jpg|thumb|200px|]]
 
[[LeizeHaitzulo|Leizeak]]ak etxebizitza zein ehorzketarako erabiltzen ziren eta forma eta tamaina ugari zituztelarik. Bertan zeramika ontziak toki ezberdinetan aurkitu dira, barrualdean, erdialdean zein sarreran.
Lehen garaietako zeramika akatsez betea zen ([[lehengai]] eta [[teknologia|teknika]] primitiboengatik) eta honek itxura lakarra ematen dio.
 
Erabilitako [[buztin]]a landugabea izaten zen orokorrean zikinkeri eta ezpurutasun ugariekin, nahiz eta batzuetan eta denborakin batez ere, buztin finagoak erabili.
 
[[TeknikaTeknologia|Teknikari]]ri dagokionez, pastillajea izeneko teknika zen ohikoa ([[buztin]] zatiak gehituz ontzien paretei), gutxi batzan [[landare]] fibra egindako saskiak molde bezela erabiltzen zirelarik.
 
Tipologiari dagokionez, aniztasuna haundia dago aurkitutako ontzietan. Gehienak globo edo oboide formakoak eta tamaina ezberdinetakoak dira.
25. lerroa:
[[Fitxategi:Vaso Campaniforme Ciempozuelos.jpg|thumb|200px| Ontzi kanpaiforme baten kopia, Museo Arqueológico Nacional (Madrid)]]
[[Euskal Herria]]n [[trikuharri]]ak oso ugariak izan ziren eta hilobiraketak egiteko erabili ziren.
[[Euskara|Euskal]] lurraldeetan aurkitu izan direnen gehiengoa, %70a, 700-1200 metroko altueran kokatuak eta irregularki banatuta daude.
Forma eta egiturak orokorrean sinpleak izanagatik badira konplexuagoak ere, irekiak, itxiak, [[laukizuzen]]ak, [[poligonala]]k, kamara soilik edo korredorearekin,...
Tamainari dagokionez, zonalde altuetan, jende gutxi bizi den herrixken inguruan kokatuta daudenak, txikiak dira [[biztanleria|populazio]] haundiagoa daukaten komunitateekin alderatuz (non 2 metrotako altuera izatera iristen diren). Orokorrean, kamararen luzeera zabaleraren bikoitza izan zitekeen. Megalitoen barruan hileta altxorrak aurkitu dira eta hauen artean zeramikako ontziak.
 
Lehengaia zikinkeri askoz betetako eta erdizka landutako [[buztina]] da eta [[leizehaitzulo|leizetako]]tako piezetan bezela denborarekin kalitate hobeagokoak erabiliko dira.
Ontziak eskuz egiten ziren pastillajez eta aurkitutako lanetan ikusten den bezala torno antzeko sistema bat erabiliz.
 
37. lerroa:
 
== Burdin aroko euskal zeramika ==
K.a.ko 1000. urtean kokatzen gara. [[Klima]] aldaketa zela eta bi gertaera garrantzitsu aipatu behar dira. Alde batetik [[tribu]] [[europear]]ren etorrera eta bestetik gizonak [[kobazulohaitzulo|kobazuloak]]ak utzi zituen eta zelaietan etxeak egin zituzten.
Momentu honetan bariedade, kalitate zein kantitateak gorantz egin zuen. Apainketak ere konplexuagoak eta ikusgarriagoak ziren. Beti ere lehenagotik egiten ziren ontzi xumeak egiten utzi gabe.
Buztina landuagoa erabiltzen zuen, purifikazio prozesu batetik pasatzen zituzten. Buztin gehienak ilunak ziren baina kolore argiagoko buztin finak ere erabili ziren. Teknikari dagokionez eskuz zein torno mantsoarekin egiten zuen lana. Egosketa prozesua ere hobetu egin zen tenperatura gehio lortzean ontzien kalitatea hobetuz.
45. lerroa:
== Zeramika zeltiberiarra ==
[[Fitxategi:Zaragoza - Museo - Vasija Los Castellares.jpg|thumb|200px|[[Zaragoza]]ko museoan dagoen ontzi zeltiberikoa]]
800.urtea inguruan iritxi ziren [[zeltakzelta]]k [[penintsula]]ra [[Europa]] erdialdetik. Prduan bertan zegoen herri iberoarekin elkartzean [[zeltibero]] izenez ezagutzen diren tribuak sortu ziren. Ez dago argi Euskal-Herrian izan zuten eragina, baina hegoaldean zenbait arrastro aurkitu izan dira, nahiz eta eragin hau etzen haundiegia izan eta beti azpimarratu behar da lehenagoko kulturak zeltiberikoa irentsi zuela.
Araban aurkitutako ontziak inportatu egin zirela pentsatzen da baina ezin daiteke ez zirela bertan egindakoak.
Teknikoki ordurarte egiten zirenak Euskal-Herrian baino hobeak ziren. ------ tetik hartutako eraginagatik ziurrenik. Buztinak nahiko fiank ziren eta egosketa ere ezagutzen zena baino hobea zen. Torno azkarra erabili zuten eta forma aldetik bariedade haundia zegoen.
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Euskal_Herriko_historiaurreko_zeramika"(e)tik eskuratuta