Viena: berrikuspenen arteko aldeak

'''Viena''' [[Erdialdeko Europa|Europa ErdialdeErdialdeko]]ko hiria da, [[Danubio]] ibaiaren ertzetan kokatua dagoena, [[AlpeAlpeak|Alpeetako]]etako lehenengo haranetan. [[Austria]]ko hiriburua da, eta herrialdea osatzen duten estatu batekoa ere (Bundesland Wien).

Bere gaur egungo biztanleria 1.670.347 pertsonetakoa da <ref>[http://www.statistik.at/web_de/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstand_und_veraenderung/bevoelkerung_zu_jahres-_quartalsanfang/index.html Statistik-Austria] </ref> (ikus, 2007ko datuak), [[Austria]]ko gune kultural eta politikorik handiena delarik. Gune metropolitarrak 2,3 milio pertsonetako biztanleria du, eta hizkuntza ofiziala [[alemanieraaleman]]iera da.

''Viena'' izenak [[zelta]] jatorria du, eta «hiri zuria» esan nahi bide zuen, zenbait ikerlariren iritziz. [[Antzinako erromaErroma|Antzinako erromatarrek]]tarrek ''[[Vindobona]]'' deitu zioten, zelta hitz hartan oinarrituta. Europa osoan zabalduta dauden ''Viena, Viana'' eta ''Veana'' izenek jatorri bera ei dute: ''beann'' hitza, alegia. ''Beann'' izenak «mendia» edo «gailurra» esan nahi du. Zelta jatorriko hizkuntzetan gorde da hitz hori. Adibidez, [[Eskoziako gaelera]]n, ''beann'' «gailurra» da; eta [[Irlanda]]ko protogaelikoan, ''benn'' hitza erabiltzen zuten.

K. a. 500 inguruan erasita, jatorri [[zelta|zeltiarra]] zuen. [[K. a. 15]]ean, [[Antzinako Erroma|erromatarrek]] muga-hiri (Vindobona) bihurtu zuten, [[Erromatar InperioInperioa]]a iparraldeko [[Antzinako germaniarrak|germaniar]] [[tribu]]en aurka gorde zezan.

[[Erdi Aroa]]n, Babenberg leinuaren hiria izan zen, eta, [[1440]]an, [[Habsburgo|Habsburg]] dinastiaren egoitza. Hortik aurrera, Viena handitzen joan zen, [[Germaniako Erromatar Inperio SantuSantua|Germaniako Erromatar Inperio Santuko]]ko hiriburua bilakatu arte. [[XVI. mendea|XVI.]] eta [[XVII. mendemendea|XVII. mendeetako]]etako [[Otomandarotomandar InperioInperioa|otomandarren]] inbasioak Vienan bertan geldiarazi zituzten, [[Vienako setioa]] [[1529]]koa eta [[Vienako bataila]] [[1683]]koa baitira.

[[Austriar Inperioa|Austriako InperioInperioko]]ko hiriburu [[1804]]an bihurtu zen Viena. Hortaz, paper garrantzitsua jokatzen jarraitu zuen [[Europa]]ko zein munduko politikan. Horrela, [[1815]]ean, [[Vienako Batzarra|Vienako Kongresua]] burutu zen bertan, [[Napoleondar Gerrak|Napoleondar gerren]] osteko mundua antolatzeko. [[Austro-Hugariar Akordioa]]ren ondoren ([[1867]]), Vienak [[Austria-Hungariako Inperioa|Austro-Hungariar InperioInperioko]]ko hiriburua izaten segitu zuen. [[XIX. mendea]]ren bigarren erdi horretan, hiria garatu eta hedatu zen aurreko ingurumarien gainean, [[Ringstraße]] izeneko proiektu handia eta ospetsua burutuz.

[[Lehen Mundu Gerra]]ren ondoren, [[1918]]an, Viena [[Austriako Lehenengo Errepublika]]ko hiriburua bihurtu zen. Hurrengo urteetan, [[sozialismo]]aren gotorlekua izateko ospea hartu zuen Vienak, ''Viena Gorria'' goitizenaren azpian. [[1934]]an, [[Engelbert Dollfuss]] kantzilerrak armada Vienara eraman zuen milizia sozialistak sortutako matxinada bertan behera utz zezan. [[1938]]an, Austrian heroi moduko sarreraren ondoren, [[Adolf Hitler]]rek hitzaldi entzutetsua eman zuen bertan, Austriarekiko bat-egitea ([[Anschluss|Anschluß]]) defendatzeko. [[Bigarren Mundu Gerra]] amaitu arte, hiriburu estatusa galdu zuen Vienak [[Berlin]]en mesederako.

* [[Eliza Botiboa]] (''Votivkirche''), estilo [[arkitektura neogotiko|neogotikoan]]an eraikitako eliza.

* [[Johann Strauss (semea)|Johann Strauss]] ([[1825]]-[[1899]]), [[musika klasiko]]ko konposatzailea.