Nazioarteko harremanak: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Dexbot (eztabaida | ekarpenak)
t Removing Link FA template (handled by wikidata)
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
{{Politika aurkibidea}}
 
'''Nazioarteko harremanak''' [[estatu]]en arteko nahiz estatu eta nazioarteko sistemako bestelako unitateen arteko harremanak aztertzen dituen diziplina akademikoa da. Esan bezala, bere aztergai bezala, estatuez gain, nazioarteko erakundeak, gobernuz kanpoko erakundeak -edo [[GKEGobernuz kanpoko erakunde|GKEak]]ak- nahiz korporazio multinazionalak barne biltzen ditu.
 
Nazioarteko harremanak azterketa-gune diziplina-anitza da, bere baitan hainbat ikerketa eremu bilduz, besteak beste: [[ekonomia]], [[historia]], [[geografia]] eta [[politika|zientzia politikoa]]. Azken urteetan, era berean, ikerketa esparru berriak gehitzen ari zaizkio nazioarteko harremanen eremuari; eta [[genero ikerketa]]k, [[ingurumen]]a zein [[informatika]] azpimarratu behar dira.
7. lerroa:
== Historia ==
 
[[Estatu-nazio]]etan oinarritutako nazioarteko harremanak [[Westfaliako bakea]] sinatzean sortu ziren ([[1648]]). Aurretik, Europako estatuen arteko harremana hierarkia lauso batean oinarritzen zen. Westfalian, aldiz, [[burujabetza|subiranotasuna]] edo burujabetzaren printzipioa aitortu zen lehen aldiz. Printzipio horren arabera, estatu bakoitzeko agintariak ez zukeen parekorik izango estatu barnean (bera izango litzateke nagusi bakar), baina beste estatuetako kideen maila berean egongo zatekeen. Hau da, inor ez da estatu baten lurraldearen barnean agintariari aurka egiteko gai, baina agintari horrek ez du eskubiderik beste estatu bateko agintariaren aurka jotzeko. Ikuspegi horrek goia jo zuen [[Nikolas Makiavelo|Makiaveloren]]ren ''Printzipea'' eta [[Thomas Hobbes]]en ''Leviathan'' lanekin.
 
[[Immanuel Kant]]en eraginez, teoria horrek aurrerapauso bat eman zuen XVIII. mendean; estatu-nazioetako agintariak gerra saihesteko eginbeharra zutela aldarrikatu zuen, batez ere [[demokrazia|sistema demokratikoa]] zeukaten herrialdeen artean.
 
Nazioarteko Harremanen ikasketa eta ikerketa gehiena unibertsitate britainiarrek zuzendu zuten hasieran. Gai horretako beren beregi sortutako lehen katedra unibertsitarioa [[Aberystwyth]]eko ([[Gales]], [[Erresuma Batua]]) unibertsitatean sortu zen [[1918]]an. Hortik hedatu zen, ondoren, [[Geneva]]ra ([[Suitza]]), [[Ameriketako Estatu Batuak|Amerikako Estatu BatuBatuetara]]etara zein [[Londres]]era.
 
== Teoria nagusiak ==
28. lerroa:
==== Liberalismoa ====
 
[[Lehen Mundu Gerra]]ren ostean, [[estatu-nazio|nazio-estatuestatuek]]ek gerra eragozteko izandako ezintasuna zela eta, teoria errealistatik aldentzen hasi ziren batzuk. Estatuen jarduera nolabait mugatu beharra azpimarratu zuten, baita nolabaiteko nazioarteko lankidetzari bide ematea ere. Horrela abiatu ziren, besteak beste, [[Nazioen Liga]], Lehen Mundu Gerraren ondoren, eta [[NBENazio Batuen Erakundea|Nazio Batuak]] eta [[Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea|NATO]] bezalako erakundeak, [[Bigarren Mundu Gerra]]ren ostean.
 
Liberalismoa, apurka-apurka, idealismorantz garatzen joan zen. Horrela, [[Woodrow Wilson]]ek, adibidez, honako hau defendatzen zuen: estatuek gehiago irabaz dezakete elkarri lagunduz eta lankidetzaren bidez. Horrela, gerra alferrekoa eta kaltegarria zela ikusi zuten.
39. lerroa:
==== Marxismoa ====
 
Ikertzaile [[marxismoamarxismo|marxistek]] ukatu egiten dute nazioarteko harremanen liberalismoa. Harremanak, borondatean baino gehiago, baliabide ekonomiko eta materialen banaketan oinarritzen direla diote. Dependentzia hartzen dute oinarrizko kontzeptutzat. Horren bidez azaltzen dute herrialde garatuen eta garapen bidekoen arteko harreman desorekatua.
 
==== Teoria post-estrukturalistak ====