08:01, 19 martxoa 2015ko berrikusketa aldatu CommonsDelinker (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 17.836 edits «Map_of_korea.png» fitxategia kendu da, Fastily wikilariak Commonsetik ezabatu baitu. ← Aurreko ezberdintasuna		20:58, 4 apirila 2015ko berrikusketa aldatu desegin EnzaiBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 252.705 edits t Robota: Birzuzenketak konpontzen Hurrengo ezberdintasuna →
9. lerroa: '''Korea'''<ref name= Euskaltzaindia171.araua>{{Erreferentzia\|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0171.pdf\|egilea=[[Euskaltzaindia]]\|data = 2012-06-29\|izenburua= 171. araua: Asiako toponimia\|sartze-data = 2013-05-15}}</ref> ([[koreera]]z 한국, Hanguk, edo 조선, Chosǒn) [[Ekialdeko Asia]]ko estatua zen, [[Koreako penintsula]] osoa hartzen zuena, eta [[1945]] urtean bitan banatua: * [[Ipar Korea]] (hiriburua: [[Piongiang\|Pyongyang]]) * [[Hego Korea]] (hiriburua: [[Seul]]) 16. lerroa: [[Koreako penintsula]] [[Siberia]]tik emigratu zuten tungus tribuek populatu zuten. [[K. a. X. mendea\|K. a. X.]] eta [[K. a. VIII. mendea\|VIII. mendeetan]] zehar zenbait estatu tribal sortu ziren, ezagunena Choson Zaharra izan zelarik. [[K. a. I. mendea]]n hiru estatu zeuden, haien artean aurkariak zirenak: Koguryo, Paekche eta Silla. Haien arteko guda luzeen ondorioz, sistema militarrak eta administrazio zentralizatuak osatu ziren. Bakoitzean aristokrazia ahaltsu bat agertu zen eta kultura sofistikatua zuten. [[~~Txina~~Txinako Herri Errepublika\|Txinatar]]~~tar~~ laguntzaren ondorioz, Sillak beste biak konkistatu zituen [[VII. mendea]]n, baina [[Mantxuria]]n beste estatu korear bat agertu zen (Perhae), berriro Silla estatuarekin gudan sartuz. Perhae oso garatua zegoen, baina iparraldeko herri nomadek [[Mantxuria]] konkistatu zutenean desagertu egin zen. [[Japonia]]k [[~~Txina~~Txinako Herri Errepublika\|Txinari]]ri Korean erreforma bat aurrera eramatea proposatu zion, baina [[~~Txina~~Txinako Herri Errepublika\|Txinaren]]~~ren~~ ezetza zela-eta, gudan sartu ziren, [[Japonia]]k irabaziz. 1910ean, Korea [[Japonia]]ren menpean zegoen. Okupazio garaian, elikagaiak eta lan esku merkea ustiatu zituzten. Japoniar lurjabe eta enpresariek Koreako aberastasunak ustiatzeko azpiegiturak osatu zituzten, eta [[1930eko hamarkada]]n, gudarako materiala hornitzeko industria jarri zuten. 24. lerroa: [[Japonia]]r hondamendiaren ostean, iparraldea [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna\|sobietarren]] menpe geratu zen, eta hegoaldea [[Ameriketako Estatu Batuak\|AEBen]] menpe (38 paraleloan). Bi potentzien arteko tirabirak zirela-eta, ez zen Korea bakarra eratu, eta 1948an bi estatu eratu ziren: Hegoaldeko kapitalista eta Iparraldeko komunista. [[~~SESB~~Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna\|SESBek]] (Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna) penintsulan estatu bakarra onartu zuen ([[Ipar Korea]]), eta [[Nazio ~~Batuak~~Batuen Erakundea\|Nazio Batuek]] ([[Ameriketako Estatu Batuak\|AEBren]] menpe zegoena) [[Hego Korea]]. 1950ean, Iparraldeak ia Hegoalde osoa okupatu zuen, baina [[Ameriketako Estatu Batuak\|AEBak]] Hegoaldea laguntzera joan ziren. Orduan, [[~~Txina~~Txinako Herri Errepublika\|Txinak]]k gauza berbera egin zuen, Iparraldea lagunduz. Hiru urtez gerran egon ziren bi herrialde hauek beste herrialde batzuen esku sartzeagatik ([[Ameriketako Estatu Batuak\|AEB]] eta [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna\|Sobietar Batasunaren]] erruagatik). Azkenean, [[1953]]an, armistizioa sinatu zuten, Iparraldearen eta Hegoaldearen arteko muga 38 paraleloa izanez. Iparraldean (sobietarren menpe) politika [[komunismo\|komunista]] bat garatu zen eta Hegoaldeak, berriz, (estatubatuarren menpe zegoena) eredu [[kapitalismo\|kapitalista]] jarraitu zuen.

Korea: berrikuspenen arteko aldeak