Saturnoren eraztunak: berrikuspenen arteko aldeak

'''Saturnoren eraztunak''' [[Saturno (planeta)|aipaturiko planeta]] inguratzen duten [[eraztun planetario]]en sistema bat da eta lehen aldiz [[1610]]ean behatuak izan ziren. [[Galileo Galilei]] izan zen behatu zituena. Neurri batean berriki asmatua izan zen [[teleskopio]]ak ematen zituen irudiak kalitate txarrekoak zirelako garai hartarako, eta beste neurri batean, soilik hilabete batzuk lehenago aurkitu zituelako [[Jupiter (planeta)|Jupiterren]]ren lau ilargi nagusiak, hasiera batean, ikusi zituen belarri itxurako egitura zirriborrotsu haiek Saturnogandik hurbil zeuden bi ilargi zirela pentsatu zuen. Baina laster aldatu zuen iritziz. "Gehigarri bitxi" haiek ez zuten Saturnorekiko zuten posizioa aldatzen gau batetik hurrengora, eta, gainera, [[1612]]an desagertu egin ziren. Baina gertatu zena [[1612]]an eraztunak bere planoarekin Lurretiko bisualaren arabera orientatuak geratu zirela izan zen, eta hala oso ahulak egin ziren. Gehigarri haien geometriak, astronomoak zur eta lur utzi zituen, Saturnori lotutako kirtenak edo soilik Saturnoren atzealdearen inguruan orbitatzen ari ziren zenbait ilargiz osatuta zeudela proposatzeraino, azken kasu honetan planetaren gainean itzalik egiten ez zutelarik.

Eraztunen egungo ikuspegiranzko azken pausua [[1857]]an eman zen, [[James Clerk Maxwell]]ek [[Cambridgeko Unibertsitatea|Cambridgeko Unibertsitateko]] Adams Saria Saturnoren eraztun mehe horiek benetan orbita independenteak zituzten gorputz txiki ugariz osatuta zeudela matematikoki frogatzeagatik irabazi zuenean. Hipotesi honen froga esperimentala [[1895]]ean iritsi zen, [[James E. Keeler]] eta [[William W. Campbell]] astronomo estatubatuarrek eraztunetako partikulen abiadura euren [[Doppler efektua]]ren bidez ebatzi zutenean, hau da, partikulek Lurrera islatzen duten [[EguzkiEguzkia]]arenren argiaren espektro lerroen uhin luzeraren aldaketa. Eraztunek Saturnoren inguruan planetaren atmosferaren abiadura ezberdinean biratzen zutela aurkitu zuten. Gainera, eraztunen barnealdeak kanpoaldeak baino azkarrago biratzen zuten, orbita independentean zeuden partikulentzako fisikaren legeek adierazten zuten bezala.

Saturnoren eraztun sistemako gorputz nagusian A eta B eraztun distiratsuak daude, opakotasun oso urrikoak. Bien artean 5.000 kilometroko zerrenda bat dago: [[Cassini banaketa]], erlatiboko gardena den tokia, baina erabat hutsik ez dagoena. Saturnoren sistemako gorputz nagusian C eraztuna ere badago, hain distiratsua ez dena, eta are opakotasun gutxiagokoa, B eraztunaren barnealdeko ertzean dagoena. Cassiniren banaketaren pareko opakotasuna du. Are ahulagoa den D eraztuna C eraztunaren barnean dago. [[Voyager]] zundak Saturnotik gertu igaro aurretik jada Lurretik ikus zitezkeen A, B, C eta D eraztunen egitura eraketa ezagutzen zen, baita Cassini eta Encke banaketak ere. Guztiak batean hartuta, Saturnoren eraztun nagusiek (A, B eta C) 275.000 kilometroko zabalera dute, [[LurLurra]]ra eta [[IlargiIlargia]]a banatzen dituen distantziaren hiru laurdenak gutxi gora-behera. [[A eraztuna (Saturno)|A eraztuna]] bi zatitan banatuta dago [[Encke banaketa]]ren bidez.