Newgrange: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\{\{[Cc]ommons[ck]at\|(.*)\}\} +{{commonskat}})
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
12. lerroa:
| se = 31
| kokapena = kokapenmapa
| garaia = [[K. a. XXX. mendea|K. a. 3000]] eta [[K. a. XXIX. mendea|K. a. 2900]] bitartean eraikia.
}}
 
19. lerroa:
== Historia ==
[[Fitxategi:Newgrange piedra de entrada.jpg|thumb|270px|left|Sarrerako harria arte megalitikoarekin]]
Jatorrian [[K. a. XXXIII. mendea|K. a. 3300]] eta [[K. a. XXIX. mendea|K. a. 2900]] bitartean eraiki zen [[karbono -14 bidezko datazioa|karbono 14aren]]aren bidez eginiko dataketaren arabera (Grogan [[1991]]). Honek [[Gizako Piramide Handia]] baino 500 urte zaharragoa eta [[Stonehenge]] baino 1.000 urte zaharragoa bihurtzen du (Stonehengen lehen etapak Newgrangen garaikoak diren arren). 4.000 urte baino gehiagoz galduta egon zen muinoaren baxutze baten ondorioz [[XVII. mendea]]n eraikuntzarako harri bila zebilen jendeak aurkitu zuen arte, eta leizezulo bat bezala deskribatu zen.
 
Newgrange gehienbat [[1962]] eta [[1975]] bitartean zulatua eta zaharberritua izan zen Michael J O'Kelly irakaslearen gainbegiradapean, [[University College Cork]]ekoa (O'Kelly 1986). Gizakiak zizelkaturiko harriz eta zohikatzez eginiko muino bat da, 97 izkinzaindari handik osatutako zirkulu baten barnean eta kuartzo zuriz eta [[granito]]z eginiko barnerantz okertutako harresi batez koroatua. Harri gehienak eraikuntzaren inguruetatik datoz, fatxadako kuartzo eta granitozko harriak urrunagoko tokietatik garraiatuak izan ziren arren, ziuraski [[Wicklow]]tik eta [[Dundalk]]eko badiatik hurrenez hurren.
25. lerroa:
Muinoaren barnetik bere diametroaren heren bateraino barneratzen den eta gurutze formako ganbera batera daroan 18 metroko pasabide bat igarotzen da. Hil ganberak modu malkartsuan 6 metroko altueraraino altxatzen den hegalezko sabai bat du. Teilatua ia kalterik gabe mantendu da 5.000 urte baino gehiagoz.
[[Fitxategi:Techo Newgrange.jpg|thumb|300px|Newgrangeko tumuluko barneko gelako [[ganga]]ren xehetasuna]]
Dirudienez Newgrange [[hilobi]] bezala erabili zen. Gurutze formako ganberako hutsuneek harrizko begizulo handiak jasaten dituzte, hauen barnean atseden hartzeko jarritako haien hondar erreak kokatuta zeudelarik. Indusketan soilik bost pertsonaren hondarrak aurkitu ziren. Uste denez, hau eraiki zuen [[Neolito]] garaiko jendearen sinesmen erlijiosoetako zati garrantzitsu bat zen [[EguzkiEguzkia]]a. Antzina muinoa zutik jarritako harri handiez osatutako eraztun batez inguratua zegoen, ustez egon ziren hogeitamazazpitik hamabi mantentzen direlarik. Baina dirudienez, Newgrange inguratzen zuen harrizko zirkulua ez zen monumentuaren garaikidea, baizik eta han 1.000 urte inguru beranduago jarri zela, [[Brontze Aro]]an.
 
== Erreferentziak ==