Kirgizistan: berrikuspenen arteko aldeak

| gobernu_mota = [[Errepublika]] [[presidentelehendakari|presidentziala]]

| subiranotasun_urtea = [[SESBSobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|SESBetik]]etik<br />[[1991]] [[abuztuaren 31]]<br />[[1991]] [[abenduaren 8]]

'''Kirgizistan''' edo '''Kirgizia'''<ref>{{Web erref|izenburua=38. araua - Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0038.pdf|argitaletxea=Euskaltzaindia|sartze-data=2010-12-29}}</ref> —izen ofiziala '''Kirgizistango Errepublika'''— [[Erdialdeko Asia]]ko estatua, itsasbazterrik gabekoa. Mugakide ditu [[Kazakhstan]] iparraldean, [[Uzbekistan]] hego-mendebaldean, [[Tajikistan|Tadjikistan]] hegoaldean eta [[Txinako Herri Errepublika|Txina]] hego-ekialdean.

Kirgizistan da [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasun]] ohiko errepubliken artean urbanizazio-maila apalenekoa. Biztanle gehienak hego-mendebaldean eta [[Txu ibaia]]ren arroan bizi dira. Bizi-itxaropena 49 urtekoa zen [[1990eko hamarkada]]ren hasieran, baina azken urteotan 68 ingururaino igo da. Etnia nagusiak [[kirgiz]]ak eta [[errusiar]]rak dira, baina [[uzbek]]ek ere badute garrantzia. 1990ean arazo larriak sortu ziren kirgizen eta uzbeken artean, eta gaur egun ere tirabirak dituzte bien artean. Arazo nagusietako bat lurren pribatizazioak sortu du.

Kirgizen lehenengo berriak [[K. a. II mende]]ko [[txinatxinako Herri Errepublika|txinatar]]tar kroniketan agertzen dira. Herri nomada zen, eta leinutan banatuta zegoen, baina [[XVI. mendea|XVI. mende]] inguruan mendebalderantz jo zuten, eta etnia askoren arteko liskar-iturri zen lurralde batean kokatu ziren. [[XVII. mendemendea]]arenren amaieran [[mongol]]ek konkistatu zuten lurralde hura, eta [[XIX. mendemendea]]ann Asiako erdialdeko [[Kokland]] estatuaren (gaur egun [[Uzbekistan]]en) agintepean gelditu ziren leinu haiek.

[[1876]]an [[Errusiako inperioa]]ren babespeko herri bihurtu zen, eta, azkenik, errusiarrek eta ukrainarrek inbaditu zuten. [[1916]]an kirgizak errusiarren kontra altxatu ziren; zapalkuntza handia bideratu zuen [[tsar]]rak haien kontra, eta [[TxinaTxinako Herri Errepublika|Txinara]]ra ihes egin behar izan zuten kirgiz askok eta askok. [[Boltxebike]]ei aurre egin zieten, halaber, baina [[1921]]ean [[Turkestango Sobietar Errepublika Sozialista Autonomoa]]n sartu zuten, gaur [[Tajikistan|Tadjikistan]], [[Kazakhstan]], [[Turkmenistan]] eta [[Uzbekistan]] errepublikak osatzen dituzten beste zenbait lurralderekin batera.