Zadar: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Dexbot (eztabaida | ekarpenak)
t Removing Link FA template (handled by wikidata)
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
36. lerroa:
 
== Geografia eta klima ==
[[Dalmazia]]ren iparraldean dago, Kvarne golkoaren azpian. [[Adriatikoa|Itsaso AdriatikoaAdriatikoan]]n sartzen den penintsula errektangular baten gainean eraikia dago eta irla ugarik inguratzen dute, ezagunenak Ugljan, Pasman, Iz, Dugi Otok eta parke nazionala osatzen duten Kornati irlak. Klima mediterranearra du.
 
<div style="width:75%">
148. lerroa:
 
== Historia ==
K.a. IX mendean liburnoak ([[iliriar]]ren leinu bat) zeuden inguru honetan. [[Erromatar inperioaInperioa|Erromatarren]] k.a. 59 urtean konkistatu zuten ingurunea, ''Illyricum'' probintzia osatuz. Hiriburua Salonae zen (Split ondoan) baina VII mendeko Avaro eta [[Eslaviar herrialdeak|Eslaviarrek]]rek hau suntsitzean, iliriarrak Zadarren errefuxiatu ziren, eskualdearen hiriburu bihurtuz. Zadartarrek hasieran Veneziaren babesa eskuratu nahi izan bazuten ere X mendean Kroaziaren barruan zeuden. Hurrengo bost mendetan [[Hungariako Erresuma|hungariarren]] eta veneziarren eskutatik pasatuko zen bertakoek beren independentzia mantentzen saiatu baziren ere. [[1409]]an veneziarrak nagusitu ziren azkenik eta Zadarren jabe iraun zute [[1797]]an [[Austria-Hungariako inperioaInperioa|Austria-Hungariako inperioak]]k Venezia bera menperatu zuen arte.
 
XIX mendean italiarren eta kroaziarren abertzaletasunaren egoitza izan zen, izan ere Zadarren biztanleen %70a latinoa baitzen. [[1920]]an Rapalloko itunak [[Italia]]n sartu zuen hiria baina honek [[Bigarren Mundu Gerra]] galtzean [[Jugoslavia]] barnean zegoen Kroaziak eskuratu zuen. Gerraren ondorioak latzak izan ziren hiria erabat suntsituta gelditu baitzen. [[1991]]an Kroaziak askatasuna lortu zuen baina [[1991]] eta [[1995]] artean jugoslaviar armadak sarritan bonbardatu zuen Zadar.
155. lerroa:
* Foro erromatarra: Iader hiriko plaza nagusia zen, 100m x 45m, hiru alde marmolezko zutabedun arkoek osatzen zutela.
* San Donato eliza: IX mendeko monumentu prerromanikoa da. Oin zirkularra du eta 27 metroko altuera duen kupula.
* Santa Anastasia katedrala: Dalmaziako katedralik handiena da. XII eta XIV mendeen artean eraiki zuten estilo [[Arkitektura erromaniko|erromaniko]] berantiarrean eta [[Arkitekturaarkitektura gotikogotikoa|gotikoan]].
 
== Kirolak ==