Azkoien: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
19. lerroa:
| sorrera =
| herritarra = azkoiendar
| alkatea = María José Vidorreta Alfaro<br />([[Unión del Pueblo Navarro|UPN]])
| webgunea = http://www.peralta.es www.peralta.es
| oharrak =
}}
'''Azkoien'''<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0155.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua= 155. araua: Nafarroako udal izendegia}}</ref> (ofizialki ''Peralta/Azkoien'') [[Nafarroa]]ko hegoaldean dagoen [[udalerri]]a da, [[Nafarroako Erribera|Erriberan]] kokatutakoa. [[Erriberriko merindademerindadea|Erriberriko merindadeko]]ko herri honek 6.009 biztanle zituen [[2012]]ko [[urtarrilaren 1]]eko erroldaren arabera. [[Nafarroa]]ko hiriburutik 59 kilometrora dago.
 
== Inguru naturala eta kokapena ==
[[Fitxategi:Azkoiengo udalerriaren ikuspegia.jpg|250px|thumb|left|Azkoiengo herria Funestik ikusia.]]
Herria, [[Nafarroa]] hegoaldean kokatzen da, [[Erriberriko merindademerindadea]]arenren mendebaldean. Herrira heltzeko N-115 errepidea hartu behar da [[Tafalla]]-[[Rincón de Soto|Rincon de Soto]] norabidean.
 
Azkoienek [[Faltzes]]ekin egiten du muga iparraldean, [[Caparroso]]rekin ekialdean, [[Andosilla]], [[San AdrianAdrián (Nafarroa)|San Adrian]], eta [[Azagra]]rekin mendebaldean, eta [[Funes]] eta [[Martzilla]]rekin hegoaldean.
 
=== Klima eta landaredia ===
69. lerroa:
 
=== Bardeetako aprobetxamendua ===
Horrez gain, [[Erdi Aroa]]n, Azkoienek, [[Fustiñana]], [[Tutera]], [[Cortes]], [[Buñuel]], [[Zarrakaztelu|Carcastillo]], [[Mélida|Melida]], [[Caparroso|Kaparroso]], [[Alesbes]], [[Cadreita]], [[Valtierra]], [[Arguedas]], [[Santakara]], [[Martzilla]], [[Faltzes]], [[Cabanillas]], [[Funes]], [[Milagro]], [[Corella]], [[Olibako monasterioa]], eta [[Erronkaribar|Erronkariko ibarra]] eta [[Zaraitzu]]ko ibarrekin batera, [[Nafarroa]]ko [[BardeakBardeetako natura parkea|Bardeetako]] elkartea osatu zuen. Bardeetako lur amankomunak nekazaritzarako erabiltzeko asmoarekin.
 
=== Parke eolikoa ===
{{sakontzeko|Nafarroako parke eolikoak}}
 
Azkoien eta [[Funes]]ko udalerrien artean, [[Nafarroa]]ko gobernuak eraikitako "Caluengo" izeneko parke eolikoa dago. Instalaturiko potentzia 49,50 [[megawattwatt|megawattekoa]]ekoa da, eta parkearen jabea [[Nafarroa]]ko gobernua da gaur egun.
 
== Ondarea ==
83. lerroa:
 
=== San Migel basilika ===
'''San Miguel arkaingeruaren basilika''', kaputxinoen komentuaren zati da eta elizak gurutze latinoaren oinarria dauka. Barruan Peroko Ama Birjinaren erretaula [[Arkitekturaarkitektura barrokobarrokoa|barrokoa]], eta hainbat irudi [[Arkitektura errokoko|errokoko]] daude. [[1629]]an egin zuten, gurutze latindarraren oinarriarekin, eta erdi kanoidun gangez estalita.
 
=== Gaztelua ===
[[Erdi Aroa]]n Azkoiengo gunerik garaienean, herriaren defentsarako gaztelua zegoen ([[X. mendemendea]]ann eraiki zen). Gaztelua zegoen gunea "Talaia" izena dauka gaur egun. Teobaldo I.a erregearen garaian, [[1237]]an gazteluko gobernadorea Hurtado Mendoza zalduna zen eta [[1256]]an Corbarán Leet. [[1280]]an gazteluko burua Diego Perez Sotes zenean, ogia egiteko labe berria eraiki zen. [[1307]]an Juan Ruiz Funes gobernadore zenean, gazteluko etxe eta dorreak berriztu ziren.
 
[[1378]]an Azkoienek [[Gaztela]]ko ejerzitoaren erasoak jasan zituen, eta urteetako erasoen ondorioz, gazteluaak kalte handiak jasan zituen. [[XV. mendea|XV. mende]] hasierako dokumentuen arabera, [[1400]]ean gazteluko dorre nagusia hondamen egoeran zegoen jada. Bost urte beranduagoko dokumentu baten arabera, dorrea «caída es grant tiempo ha», baina gaztelua oraindik zutik zegoela badakite historialariek.
 
=== Jauregia ===
107. lerroa:
 
== Jaiak eta ospakizunak ==
Peraltako jaiak [[iraila|irailekoirail]]eko lehen astean ospatzen dira Nievako Ama Birjinaren omenez. Jaiek bederatzi egun irauten dute.
 
Bestelako ospakizunen artean, San Blas jaiak [[otsailaren 3]]an, Gazteriaren jaiak, [[ekainaekain]]a bukaeran, eta San Juan eguna daude.
 
== Politika ==
=== Udal hauteskundeak ===
Azkoienen badago talde independente bat, ''[[Unión Peraltesa de Izquierdas]]'' ([[UPeI]]), [[PSNNafarroako Alderdi Sozialista|PSNren]]ren ezkerrean kokatzen direnen bilgunea dena. Indar handia du eta udalbatzen osaketan eragin handia dute bere presentziak zein [[UPNUnión del Pueblo Navarro|UPNk]]k zein [[PSNNafarroako Alderdi Sozialista|PSNk]]k berarekiko duten harremanek.
 
[[2003]]an [[UPeI]] (6 zinegotzi) bozkatuena izan zen baina [[PSNNafarroako Alderdi Sozialista|PSNren]]ren bi hautetsien botoek alkatetza [[UPNUnión del Pueblo Navarro|UPNri]]ri (5) eman zioten.
 
[[2007]]an UPeIk zazpi zinegotzi eta gehiengo absolutua lortu zituen, PSNk jaitsiera handia izan zuela. Baliogabeko botoak 30 izan ziren , zuriz emandako botoak 67, eta abstentzioa %17,29koa.
131. lerroa:
|}
 
[[2011ko udal eta foru hauteskundeak Hego Euskal Herrian|2011ko udal hauteskundeetan]] [[Unión del Pueblo Navarro|UPN]] (6 zinegotzi) izan zen bozkatuena. [[UPeI]]k 5 erdietsi zituen; PSNk biek abstentziora jo zutenez UPNri alkatetza lortzeko aurre egingo zion alternatibarik ez zen gauzatu.
 
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" align="center"
163. lerroa:
| align=right| 1991-1995 || [[Juan Manuel Campo Bidondo]] || [[Unión Peraltesa de Izquierdas|UPeI]]
|-
| align=right| 1995-1999 || Pedro Irigarai Iholdi || [[Unión del Pueblo Navarro|UPN]]
|-
| align=right| 1999-2003 || Jesús Hilario Campo Bidondo || [[Unión Peraltesa de Izquierdas|UPeI]]
|-
| align=right| 2003-2007 || María Sagrario Guinduláin || [[Unión del Pueblo Navarro|UPN]]
|-
| align=right| 2007-2011 || Juan José Basarte || [[Unión Peraltesa de Izquierdas|UPeI]]
|-
| align=right| 2011-2015 || María José Vidorreta Alfaro || [[Unión del Pueblo Navarro|UPN]]
|-
|}
179. lerroa:
Autobuses Olloqui autobus konpainiak Azkoien [[Calahorra]]rekin batzen du. Autobus lineak, honako ibilbidea egiten du:
 
* [[Funes]] - [[Martzilla]] - [[Azkoien]] - [[Andosilla]] - [[San AdrianAdrián (Nafarroa)|San Adrian]] eta [[Calahorra]]
 
=== Conda ===
207. lerroa:
 
== Ikus, gainera ==
* [[Nafarroa Garaiko udalerrien zerrenda|Nafarroako udalerrien zerrenda]]
 
== Kanpo loturak ==