11:29, 24 abendua 2014ko berrikusketa aldatu AssarBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 9.495 edits t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-Â° +°) ← Aurreko ezberdintasuna		17:48, 4 apirila 2015ko berrikusketa aldatu desegin EnzaiBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 252.705 edits t Robota: Birzuzenketak konpontzen Hurrengo ezberdintasuna →
48. lerroa: === Hasiera === [[Arkeologia]] aztarnei erreparatuta, gotorleku bat zegoen Tartun, [[V. mendea]]ren inguruan. [[VII. mendea\|VII. mende]] inguruan, bertako herritarrek egurrezko gotorleku bat eraiki zuten Toome Hill-en ekialdean (Toomemägi). Inguruetako lehendabiziko grabatua kronistek egin zute [[1030]]an. Yaroslav I.a Jakintsuak, [[Kiev]]eko printzeak, hiria eraso eta Yuryev izeneko gotorlekua eraiki zuen bertan. Kieveko agintariek zergak bildu zituzten Estoniako antzinako Ugaunia konderritik, 1061ra arte. Une hartan, kronisten arabera, antzinako estoniar tribu batek (Chud) su eman zion Yuryev gotorlekuari, desegin zen arte. [[Errusiar]]rek Tartu hartu zuten 1133tik 1176/1177ra arte. XII. mendean, [[Errusia]]r herrixkarik handiena zen Tartu, Chud tribune lurretan. 58. lerroa: 1262an, [[Alexandro Nevski]]ren semea [[Dmitri Pereslavl]]ekoak hiria eraso eta suntsitu zuen. Alabaina, haren tropek ezin izan zuten Toome muinoaren kokatua zegoen gotorlekua hartu. Jazoera hau, [[Alemania]] eta Ekialdeko Eslaviar Zaharreko kronistek bildu zuten. Honetaz gain, merkatari eta artisau alemaniarren herrixka erakusten zuen grabatu bat egin zuten. Dorpat [[Hansa\|Hansako ~~Liga~~Ligan]]n sartu zen 1280an, eta [[Erdi Aroa]]n, salerosketa hiri garrantzitsua zen. [[Estonia]] eta [[Letonia]]ko lurraldearen gehiengoan bezala, Alemaniako noblezia zen nagusi garai hartan, eta Baltikoetako burgesia alemaniarrak, kultura, erlijioa, arkitektura, hezkuntza eta politika ezarri zuten XIX. mendearen amaierara arte. Esaterako, Dorpateko udaletxea [[Rostock]]eko arkitektu batek diseinatu zue, eta unibertsitateko eraikinak berriz, Johann Wilhelm Krausek, beste alemaniar batek. Ikasleen gehiengoa, %90 baino gehiago, alemaniarren ondorengoak ziren, eta oraindik ere izen alemaniarra duten zientzialari asko aurki daitezke hirian. [[XX. mendea]]ren erdialdean alde egin zuen alemaniar askok. === Polonia, Lituania eta Suediaren menpe === 68. lerroa: === Errusiako Inperioaren garaia === Nystadeko bakearen eskutik (1721), hiria [[~~Errusiako~~Errusiar Inperioa\|Errusiako Inperioaren]]~~ren~~ eskuetan gelditu zen, Derpt izenpean. XVIII. mendeko suteengatik, [[Erdi Aroa\|Erdi Aroko]] arkitektura asko suntsitu zen hirian, alta, [[Barrokoa\|Barroko]] berantiarraren estiloan zein estilo [[~~neoklasiko~~neoklasizismo\|neoklasikoan]]an berreraiki zen. XIX. mendeko bigarren erdialdean, aldiz, Estoniako kulturaren bilgunea zen Tartu. Hirian Estoniako Kantu Jaialdia ospatu zen lehendabizikoz, 1869an, eta hirian bertan eraiki zen lehendabiziko antzokia (Vanemuine)[[1870]]an. Estoniako Idazleen Bilgunea bertan sortu zen 1872an. 1893an, antzinako izen errusiarra izatera pasatu zen hiria (Yuryev). Unibertsitatea errusiar estilora egokitu zen eta errusiar hizkuntza irakasten hasi ziren. 194. lerroa: \|align=right\|1.2% \|- \|[[Finn etnia\|Finlandiarrak]] ~~\|[[Finlandiar]]rak~~ \|align=right\|1,084 \|align=right\|1.1% 222. lerroa: \|align=right\|0.1% \|- \|[[Tatariar\|Tartariarrak]] ~~\|[[Tartariar]]rak~~ \|align=right\|81 \|align=right\|0.1% 296. lerroa: Hiriko arkitekturaren zati handi bat independentziaren aurreko garaikoa da, klase baxu eta garaietako alemaniar kutsuko etxeekin osatutakoa. [[Fitxategi:Tartu St Johns church interior.jpg\|thumb\|170px\|San Joan elizaren barnealdea\|left]] Eraikin nabarmenak [[San Joan]]en eliza [[~~luterano~~luteranismo\|luteranoa]]a ([[Estoniera]]z: Jaani Kirik, [[~~Alemanera~~Aleman]]zeraz: Johanneskirche), XVIII. mendeko udaletxea, unibertsitateko eraikinak, XIII. mendeko katedralaren hondakinak, lorategi botanikoak, erosketa kale nagusia, eta udaletxe plazako zein Barclay plaza inguruko eraikinak dira. [[Bigarren Mundu Gerra]]n hainbat leku suntsitu ziren, eta sobietar garaian hainbat eraiki. Gerraren eraginak oraindik ere nabari daitezke zenbait parke eta erdigune historikoan batez ere. Gerra eta [[1991]]eko independentzia bitartean sobietar jatorriko auzoak eraiki ziren aldirietan.

Tartu: berrikuspenen arteko aldeak