Theodore Roosevelt: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
5. lerroa:
| jaiolekua = [[New York]] ([[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]])
| hildata = [[1919]]ko [[urtarrilaren 6]]a
| hillekua = [[Washington|Washington Hiria]] ([[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]])
| armarria = Seal Of The President Of The Unites States Of America.svg
| kargua = [[Ameriketako Estatu Batuetako presidentepresidenteen zerrenda|AEBetako 26. presidentea]]
| hasiera = [[1901]]
| bukaera = [[1909]]
15. lerroa:
| lanbidea = [[Abokatu]]a, [[idazle]]a
| presidenteordea = [[Charles Warren Fairbanks]]
| alderdia = [[Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi ErrepublikarraErrepublikanoa|Errepublikarra]]
| sinadura = Theodore Roosevelt signature.gif
}}
'''Theodore Roosevelt''', ([[New York]], 1858 - [[Oyster Bay]], New York, 1919), [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetako]] 26. presidentea. Politikari populista eta ekintzazalea, batzuek inperialismo estatubatuarraren aitatzat jotzen dute. [[1904]]an [[Bakearen Nobel Saria]] jaso zuen.
 
[[Franklin Delano Roosevelt]]en lehengusua zen. Ipar Amerikan [[XVII. mendemendea]]ann egokitu zen familia holandar batean sortua,[[Harvard Unibertsitatea|Harvard]] Unibertsitatean egin zituen ikasketak. Itsas armadako idazkaria izan zen MacKinley lehendakari errepublikarrarekin ([[1897]]) eta [[Espainia]]ren aurkako gerra prestatu zuen [[Kuba]]n (1898). New York-en gobernadore hautatu zuten (1898-1900), eta McKinley-ren lehendakariordea izan zen [[1900]]etik aurrera. Hura hil zutenean egin zuten lehendakari, eta [[1904]]ko hauteskundeetan lehendakari aukeratu zuten.
 
Kapitalisten ekimena eta langileen interesak bateratzen saiatu zen, eta debekatu zion gudarosteari gizarte-gatazketan parte-hartzea. Naturaren baliabideak erabiltzeko arau bereziak bideratu zituen, eta kontrolpean ezarri zituen janari- eta farmazia-industriak. Kanpo-arazoetan autoritarismo eta bortxazko neurriak hartu zituen. [[Panama]]ren eta [[Kolonbia]]ren arteko bereizketa bultzatu zuen ubidea lasaiago eraiki ahal izateko, eta mundu osora zabaldu zuen Estatu Batuen interbentzio-politika (1904, bitarteko lanak [[Errusia]]ren eta [[Japonia]]ren arteko gerran, [[Hagako Nazioarteko Epaitegia]]ren bermea [[1906]], [[Algecirasko Konferentzia]]...
 
[[Hagako Nazioarteko Epaitegia]] bultzatzeagatik, [[Bakearen Nobel Saria|Bakearen Nobel saria]] eman zioten. [[William Howard Taft|William Tafti]]i lagundu zion [[1908]]ko hauteskundeetan, baina arian-arian elkarrengandik urrundu ziren. [[1912]]an errepublikarrek Taft moderatua nahiago izan zuten Theodore Roosevelt baino, eta haren ingurura bildu ziren alderdiko progresistak. Zatiketa hartaz baliatu zen Wilson demokrata hauteskundeak irabazteko. [[Lehen Mundu Gerra]]n, Roosvelt-ek biziki kritikatu zuen Wilson lehendakariak 1914-1917 bitartean neutraltasunaren alde bideratu zuen politika.
 
== ikus, gainera ==