Eskusoinu txiki: berrikuspenen arteko aldeak

'''Trikitia'''<ref>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/hiztegibatua/ Hiztegi Batua].</ref> (zenbait euskalkitan, ''trikitixa''), '''eskusoinu txikia''' edo '''soinu txikia''', botoidun [[akordeoi]] diatonikoa da, [[italia]]r jatorrikoa. [[Euskal Herria]]n [[XIX. mendemendea|XIX. mendetik]]tik erabiltzen den haizezko instrumentua da. Europan eta Ameriketan ere ezaguna da, aldaera askorekin.

[[Euskal Herria]]n hasi zen hedatzen [[XIX. mendea]]ren amaieran. [[1889]]an lehenengo aipamen idatzia dugu, [[UrkiolaUrkiolako natura parkea|Urkiolako]]ko erromeria batekoa. Teoriarik zabalduenak dio tresna hau [[AlpeAlpeak|Alpeetatik]]etatik etorri zela, [[Frantzia]] eta [[Italia]] arteko mugatik. Euskal Herrian, hainbaten ustez [[BizkaiBizkaia|Bizkaitik]]tik [[Gipuzkoa]]ra egin zuen zabaltze prozesuak. Gaur egun, Euskal Herriko Trikitixa Elkartea [[Zarautz]]en kokaturik dago.

Trikitia gutxietsia eta gaizki ikusia zegoen jendartean: apaiz katolikoek "infernuko hauspoa" esaten zioten, gazte jendea [[dantza]] lotuan egitera tentatzen baitzuen, Elizak dantza horiek debekatzen zituen garaietan. Eliza, udala eta gobernu zibila baturik zeuden eskusoinuaren kontrako gerra batean, erromeriak debekatuz eta kasuren batean, baita dantzariak eta musikariak atxilotuz ere. [[Euskal nazionalismoaren hastapenak|Eusko nazionalismonazionalismoak]]ak ere ez zuen eskusoinua euskal soinu-tresna jatortzat hartu gerraostera arte. Gainera, "soinu handi" edo akordeoi monotonikoak "soinu txikiak" baino ospe handiagoa zuen jendartean, akordeoilariak solfeoa ikasitakoak izan ohi baitziren, besteak ez bezala.

[[Akordeoi]] diatonikoari buruzko lehen datu idatzia 1889.urtekoa da. Bertan Juan Carlos Guerrak [[UrkiolaUrkiolako natura parkea|Urkiolako]]ko [[erromeria]]n kokatzen du “novisimo acordeón edo akordeoi diatoniko berri bat” deitzen duena. Nondik etorri eta zabaldu ote zen berriz, ez dago argi. Bi teoria nagusi daude honen inguruan. Zabalduena, trenbidea egitera etorri ziren [[AlpeAlpeak|Alpeetako]]etako langileek (Frantses nahiz Italiarrek) bidez etorri zena da. 1890.urtean [[Altsasu]]n ateratako argazki batean soinu txikia azaltzen da. Beste teoria batzuen arabera zabalkundea [[Bilbo]]tik [[Gipuzkoa]]ra izan zen. Bilbotik [[Arratia]]ra, [[Zornotza]]ra, [[Gernika-Lumo|Gernikara]]ra, Lea Artibaira eta ondoren [[Elgoibar]]rera, [[GelatxoPedro Sodupe|Gelatxoren]]ren ingurura eta [[Eibar]]rera, Elgetaren ingurura. Zengotita denda Bilbon zegoen, seguruenik [[Honner]] markakoak ziren lehen soinuak eta Zengotitak komertzializatzen zituen. Garbi dago akordeoi diatonikoa [[Europa]] guztira zabaldu zela XIX.mendearen amaieran, itsasontziz, trenez eta modu guztietan.

* [[Alaitz eta Maider|Alaitz Telletxea]] ([[Oiartzun]], [[1976]]), [[Alaitz eta Maider]] taldeko kidea.

* [[Maixa ta Ixiar|Maixa Lizarribar]] ([[Tolosa]]), [[Maixa ta Ixiar|Maixa eta Ixiar]] taldeko kidea.