Berotegi-efektuko gas: berrikuspenen arteko aldeak

'''Berotegi-efektuko gasak''' [[atmosfera]]ko [[berotegi-efektuefektua]]a eragiten duten [[gas]]ak dira. Atmosferan era natural batean dauden gasik garrantzitsuenak dira, nahiz eta haien kontzentrazioa gizakien jarduerekin aldatua izan daitekeen. Gas artifizialak ere badaude, baina hauek industriako produktuak dira. Gas hauek modu neto batean zergatzen dira negutegi efektuko molekulen egituragatik eta modu substantzialean, atmosferan dauden gaseko [[molekula]] kantitateagatik.

* [[Ur lurrinlurrun|Ur lurrina]]a (H₂O): Uraren irakidura edo lurruntze eta ura likidoa edo izotzaren [[sublimazioa]]gatik lortzen dugun gasa,uraren lurrina da.Negutegi efektuan gehien laguntzen duen gasa da izpi infragorrien absortzioa dela eta.Zer dirudien kontuan hartu barik,ura usaingabea eta koloregabekoa da.Hodei edo lapiko edo izozgailu baten lurrin zuria, ez da uraren lurrina, baizik eta ur tanta txiki batzuen edo izotzaren kristalen emaitza.

[[Atmosfera]]k, argi ikusgarrian oso gardena izateagatik, baina aldi berean, askoz ere gutxiago irradiazio infragorriarentzat, lurtar gainazalarentzat berotegi bateko sabaiaren efektu bera sortzen baitu. Lurrera heltzen den eguzki argia, lurra berotzen du [[izpi (argipena)|izpi]] [[infragorri]]ak emititzera lekua emanez.Hauek argi izpiak ez bezala,atmosfera edo [[beira]]gatik xurgatuak izaten dira. Azkenean, [[espazioa]]n sortutako energia kantitatea xurgatutako bera izan behar da, baina lurtar gainazalak bi fluxuen tenperatura bera atzeman behar du,zeinek atmosferaren presentzian altuagoa izaten den (planeta batean) edo beira sabaietan nahiz eta berotegi bateko beirak, beroaren galera gehiago babesten duen airearen zirkulazioa delako.

Berotegi efektua, fenomeno natural bat da, baina berarekiko zirikada, [[berotze globalglobala]]arenren harremanean zitala dela pentsatzeko aukera ematen du eta kutsadura atmosferikoko ondorio berria dela ere. Berotze globala ez da eratxikitzen existentzia bakun bati, baizik eta berotegi efektuko lehengo balioen gehikuntzan.Gainera, klimaren kausak eta bere denborale aldaketak beste faktore batzuen menpe dago, nahiz eta zientifiko elkarte orokorrak hori bere kausa nagusia dela pentsatzen duten.

Atmosferako osagai guztiek ez dute berotegi efektuan parte hartzen .Berotegi efektuko gasak, lurrean [[eguzkieguzkia|eguzkitik]]tik berotutako infragorriko fotoiak xurgatzen dituzte.Fotoi horietako energia ez du balio soilik erreakzio kimikoak egiteko, hau da, [[lotura kobalente]]ak apurtzeko, baizik eta errotazio energian eta bertan sartutako molekulen bibrazioak handitzen ditu. Energia gehiegikeria horrek molekula kolisioen bidez beste molekuletara transferitzen da energia zinetika moduan, hau da, beroaren bitartez airearen tenperatura handitzen.Modu berean, atmosferak hozten da energia infragorria emitituz bibrazio eta errotazio iragarpenak produzitzen direnean.Iragarpen guzti horiek molekuletako momentu dipolarren aldaketa exijitzen du, airearen konposizioko bi gas garrantzitsuak (nitrogenoa N₂ eta oxigenoa O₂) alde batera usten dituena, beraien molekulak bi [[atomo]] berdinez osatuta daudelako eta beraz edozein momentu dipolarretaz ukan egiten dutelako.

Gizakiak agertu zirenetik, [[Fluor]] ez ezik atmosferako gas guztiak naturalak izango balira , [[industria Iraultza|industria-iraultzairaultzaren]]ren geroztik, jarduera industrialen erregai fosilen erabilera intentsiboetan eta garraioan, karbono dioxido eta nitrogeno oxido nahiko kantitate handiak ekoiztu egin dira.Preziatu dute ere, metanoak bere agerpena handitzen ari duela arrazoi antropogenikoengatik, hau da, gizakien jardueragatik.Gainera jaulkipen gehikuntza honi beste hainbat arazo gehitzen zaizkio: adibide garrantzitsuena [[basogabetze|deforestazioa]] da, izan ere, materia organikoko karbono dioxidoaren atxikimendu kantitatea gutxitu dute antropogeniko handipenari lagunduz.Hala eta guztiz ere, karbono dioxido hau eskuratzen duten [[landare]] marinen gainazal handipenari esker,gizakien desdoikuntza hau konpentsatzen ari da.

* [[Berotegi-efektua|Berotegi efektua]]

* [[Kyotoko Protokoloa|Kiotoko protokoloa]]