Sarajevo: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Dexbot (eztabaida | ekarpenak)
t Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
43. lerroa:
}}
 
'''Sarajevo'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref> ([[alfabeto ziriliko|zirilikoz]]z: Сарајево, [[serbokroaziera]]z {{IPA|sǎrajɛʋɔ}} ahoskatua) [[Bosnia-Herzegovina]]ko hiriburu eta hiri garrantzitsuena da, 450.000 biztanlerekin ([[1991]]). Hiriko erdigunea itsasoaren altueratik 511 metrora dago kokatua. [[Miljacka]] ibaiaren haranean eta [[Trebević]] mendien ondoan dago.
 
== Biztanleak ==
53. lerroa:
[[Neolito]]ko aztarnak (Butmir kultura) aurkitu dira Sarajevo aldean. [[Antzinako Erroma|Erromatarrek]] inguru haietan eraiki zuten hiri bat (egungo [[Ilidza]] hirian). VII. mendean herri [[eslaviar]]rak kokatu ziren bertan. XV. mendearen bukaeran, turkiarren inbasioaren ondoren, merkataritza gune garrantzitsu eta musulmanen hiri nagusi bihurtu zen.
 
XVI. mendean ''Latinluk'' auzoa eraiki zuten [[Dubrovnik]]eko merkatari [[kroazia]]rrek, eta ''Cifuthani'' izenekoa [[Iberiar penintsula]]tik egotzi zituzten judu [[sefardi]]ek. XVII. eta XVIII. mendeak latzak izan ziren: 1697an hiria erre zuen Eugenio [[Savoia]]ko printzeak eta izurriek hil asko eragin zuten biztanleen artean. 1851. urtean turkiarren aurka matxinatu ziren Sarajevoko [[bosnia-Herzegovina|bosniarrak]]rrak. 1878an [[Austria-Hungariako inperioaInperioa|Austria-Hungariako inperioaren]]ren barnean geratu ziren Bosnia eta Herzegovina, eta XIX. mendearen bukaeran austriarren aurkako mugimendua zabaldu zen, ''Mlada Bosna'' ("Bosnia Gaztea") taldea zela buru.
 
1914an Sarajevo hirian hil zuen gazte serbiar batek Austriako artxidukea, eta ekintza haren ondorioz hasi zen [[Lehen Mundu Gerra]]. 1918an, [[Jugoslavia]]ko erresuma berrian sartzea erabaki zuen Sarajevoko dietak. [[Bigarren Mundu Gerra]]ren garaian, borroka latzak izan ziren alde hartan erresistentziaren eta nazien artean. Gerraren ondoren, Bosnia-Herzegovinako errepublikako hiriburu bihurtu zen, eta Jugoslavia berriko kultura hiri nagusietako bat izan zen handik aurrera. 1984. urtean Neguko Olinpiar Jokoak egin ziren han. 1992an, Bosnia-Herzegovinako estatuko hiriburu egin zuten, bosniarrek erreferendumean independentzia aukeratu ondoren, eta hilabete batzuk geroago hasi zen hiria erabateko hondamenera eraman duen gerra.
153. lerroa:
 
=== Mugarri historikoak ===
* [[1914]]ko [[ekainaren 28]]an hiri honetan atentatu esanguratsua izan zen. [[Gavrilo Princip]], ''[[Mlada Bosna]]'' talde abertzaleko kidea zen. Austrohungariar inperioaren jaraunslea zen [[Franz Ferdinand (artxidukea)Austriakoa|Franz Ferdinand]] artxidukea eta bere emaztea erail zituen Gavrilo Princip-ek. Austriak beraien herriari eragindako min guztia mendekatzeko erail omen zituen. Atentatu hau [[Lehen Mundu Gerra]]ren detonatzailea izan zen.
* [[1984ko Neguko Olinpiar Jokoak]] ospatu ziren bertan.
* [[1991]] eta [[1995]]. urteen artean izan zen gerran, indar armatu serbiarrek Sarajevo [[Sarajevoko setioa|setiatu]] zuten. Biztanle kopurua arras urritu zen eta, 1994an, serbiarren etengabeko setio eta eraso hauen ondoren, ekonomia bitartekorik eta oinarrizko azpiegiturarik gabe geratu zen hiria. Berreraiketa gerra amaitu bezain laster hasi zen.
 
== Pertsonaia ezagunak ==
* [[Goran Bregović|Goran Bregovic]] ([[1950]]-), musikaria.
* [[Emir Kusturica]] ([[1954]]-), [[zinema]] zuzendaria.