Arabako Lautadako kuadrilla: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
||
15. lerroa:
|}}
'''Aguraingo kuadrilla''' [[Araba]] osatzen duten zazpi [[Arabako kuadrillak|kuadrilla]] edo eskualde administratiboetako bat da. Lurralde historikoaren ipar-ekialdean dago, [[Arabako lautada|Arabako Lautada]] izeneko eskualdea edo eremu geografikoa hartuz. Zortzi udalerrik eta 60 herrik edo kontzejuk osatzen dute, eta hiriburua [[Agurain]] bera da. Ia 400 km2-ko azalera dauka eta 11.870 biztanle zituen [[2009]]an.
23. lerroa:
=== Inguru naturala ===
Iparraldean, sartaldetik sortaldera [[Elgeako mendilerroa]], [[Urkilla mendilerroa|Urkilla]] eta [[Altzaniako mendilerroa|Altzania]] ditugu jarraian. Hego-ekialdean [[Entzia mendilerroa|Entziako mendilerroa]] zabaltzen da bestela.
Ezaugarri hidrologikoei dagokienez [[Burunda ibaia|Burunda]] eta [[Altzania
== Udalerriak ==
42. lerroa:
|1
|align="left"|[[Agurain]]
|[[Maider Garcia de Bikuña|Maider García de Vicuña Quintana]]
|Bildu
|4.801
81. lerroa:
|-
|6
|align="left"|[[Burgu|Burgelu]]
|MªNatividad López de Munain Alzola
|EAJ
118. lerroa:
[[XVIII. mendea|XVIII. mendeko]] amaiera arte euskararen erabilpena zabala zen Aguraingo kuadrilla honetan, [[1787]]ko testu honek aipatu bezala: ''"Hablan el idioma bascongado muchos pueblos de la Vicaría de Vitoria, todos los de Gamboa, los más de Salvatierra (...)"''. Bestela, Eugène Coquebert de Monbret-ek [[1807]]an egindako ikerketaren arabera euskararen eremuan sartuta zeuden Asparrena, Agurain, Iruraitz-Gauna eta Barrundia, eta dexente hegoalderago zabaltzen zen. [[Luis Luziano Bonaparte]]k azkenik [[XIX. mendea|XIX. mendeko]] bigarren erdialdean Barrundiaren barruan Marieta-Larrintzar eta Elgea herri euskalduntzat jotzen zituen, erdalduntze bidean Zuhatzola, Ozeta, Hermua eta Larrea, eta erdaldunduak gainontzekoak.
Euskalkiei dagokienez, [[Koldo Zuazo]]k "Arabarrak Euskararen Herrian" ([[1999]]) izenburuko liburuan azaldu bezala, Aguraingo kuadrilla bitan egongo zen banatuta euskalkiaren arabera: [[Barrundia]] aldea erdialdeko eremuan barruan eta gainontzeko lurraldea sortaldekoan. Lehenengo eremuak, Barrundiak alegia, [[bizkaiera|mendebaleko
Bestela, [[Donemiliaga]], [[Agurain]], [[Iruraitz-Gauna]] eta eskualdeko gainontzeko herriek tarteko hizkera baten lurraldea osatuko zuten, hiru euskalki lurralderen nahasketa: Alde batetik gizpuzkeraren (gaur egun [[gipuzkera|erdialdeko euskara]]) osagarriak edukiko zituen, eta hau geografikoki erabat azalduta dago [[Zegama]] beste aldean gelditzen delarik. Beste alde batetik Sakanako hizkerak eragin nabarmena izango zuen, jakina, [[nafarrera]]rena alegia. Eta azkenik mendebaleko euskararen eragina lurralde honetara iritsiko zen.
Gaur egun euskal hiztunen portzentaia %15-20koa da, eta azken urtoetan Aguraingo [[ikastola]]n eta hezkuntza arloan ezagutza areagotzea lortu dute. Azkenik, [[Araba Euskaraz]] hiru aldiz antolatu dute eskualdean, birritan Agurainen ([[1985]] eta [[2010]]ean) eta [[Araia]] eta [[Zalduondo]]n behin ([[1998]]an).
=== Ondarea ===
[[Historiaurre]]ko ondarea azpimarragarria dago ingurune honetan, Agurainen kokatuta dauden [[
Monumentu erlijiosoei dagokionez eliza [[arkitektura erromaniko|erromanikoak]]
Arlo zibilean armarridun etxe eta jauregiak, [[Erdi Aroa|Erdi Aro]] eta [[Pizkundea|Pizkunde]] garaikoak, eskualde honetako garrantzi historikoaren lekukoak dira.
== Ikus, gainera ==
* [[Arabako kuadrillak|Arabako eskualdeak]]
== Kanpo loturak ==
| |||