Mikrobiologia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Josu (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
1. lerroa:
[[Fitxategi:Agar plate with colonies.jpg|right|250px|thumb|[[Bakterio]]en hazkuntza inguru solido batean, [[Petri plaka]] batean.]]
'''Mikrobiologia''' da [[mikrobio]] edo mikroorganismoak aztertzen dituen [[Biologia]]ren adarra, hauek [[eukarioto]]k izan ([[onddo (mikrobiologia)mikosi|onddoak]] eta [[protistaprotisto|protistak]]k) edo [[prokarioto]]ak ([[bakterio]]ak). [[Birus]]ak ere mikrobiologiaren ikergai dira. [[Medikuntza]]n, aplikazio nagusia [[gaixotasun kutsakorinfekzioso|gaixotasun kutsakorren]]ren arloan dauka.
 
Mikrobiologoek funtsezko ekarpenak egin dizkiete [[biologia]] eta [[medikuntza]]ri, [[biokimika]], [[genetika]] eta [[biologiazelulen zelularbiologia|biologia zelularrazelularraren]]ren arloetan batez ere. Izan ere, bakterioak oso erabiliak izan dira ikerketa zientifikoetan, laborategiko jarduerarentzat egokiak eta baliagarriak diren ezaugarri bereziak dituztelako:
 
* oso txikiak direnez hazkuntza erraza eta merkea dute
12. lerroa:
* izoztuta gorde daitezke luzaro.
 
Mikroorganismoen (gehienbat [[bakterio]] eta [[birus]]en) dibertsitatea aztertzeaz gain, mikrobiologiak aplikazio praktiko ugari garatzen lagundu du. Mikrobioak ezagutu aurretik gizakiak bazekien prozesu mikrobiarrak erabiltzen bere onerako: [[ardo]]a eta beste edari alkoholiko batzuen ekoizpena, [[gazta]]rena, [[mamiamami]]a edo [[jogurt]]ena, [[ogi]]arena...aspalditik dira ezagunak, euren oinarri teorikoa ([[hartzidura]]rena) ezezaguna izan arren. [[Louis Pasteur]]-ek mikrobiologiaren oinarri teorikoak finkatuko ditu XIX. mendearen erdialdean, eta hortik abiatuta beste zientzialari batzuek ([[Robert Koch|R. Koch]], [[Martinus Beijerinck]]...) arlo zientifiko berria osatuko dute XIX. mendearen bukaeran. Mikrobiologiaren oinarri teoriko horretatik aplikazio praktiko asko garatu dira azken urteotan: nekazaritza arloan ([[Biopestizida|bio-insektizidak]]), elikagaien eremuan (edari alkoholiko, esneki eta landare-hartzituen ekoizpena...), medikuntzan (txertoen ekoizpena, antibiotikoen sintesia...),farmazia industrian ([[bitamina]]k eta beste molekula organikoak lortzeko), [[ingeniaritza genetiko]]an, industria petrokimikoan ([[metano]]aren ekoizpena, biodigestore [[anaerobio]]etan), industria ekologikoan (hondakin organikoak degradatzeko, [[Hondakinhondakin-uren tratamenduatratamendu|ur zikinak arazteko]]...), meatzaritzan (mikrobiar meatzaritza), etab.
 
Mikrobiologiaren aurrerapenak XX. mendean zehar (batez ere mikrobiologia klinikoaren arloan, [[txerto]] eta [[antibiotikobakterio-kontrako|antibiotikoen]]en aurkikuntzarekin) zeharo aldatu du gizadiaren patua: 1900. urtean heriotza eragiten zuten hiru zigor nagusiak hauek ziren: [[gripe]]a eta [[pneumonia]], [[tuberkulosi]]a eta [[gastroenteritis]]a. Ehun urte geroago (2000. urtean) bihotz-gaitzak, [[minbizi]]a eta garun-gaitz baskularrak (garun-enboliak). Datu honek agerian uzten du gaixotasun infekziosoek eragiten zituzten kalteak nabarmen gutxitu direla denbora tarte horretan.
 
== Mikrobiologiaren adarrak ==
 
* Bakteriologia: [[prokarioto]]ak ([[bakterio]]ak eta [[arkeobakterio|archaea]]) ikertzen ditu.
 
* Birologia: [[birus]]ak ikertzen ditu
35. lerroa:
Bestalde, ikertzen duen eremu praktikoaren arabera honako sailkapen hau egin daiteke:
 
* Mikrobiologia klinikoa: gaixotasun infekziosoak sortzen dituzten mikrobioen ikerketan jarduten du. Mikrobio [[patogeno]]en [[birulentzia]] areagotzen duten faktoreak aztertzen ditu, eta zubiak ere eratzen ditu [[epidemiologia]], [[immunologia]], [[eritasun|patologia]] eta [[farmakologia]]rekin.
 
* Ingurugiro-mikrobiologia: mikroorganismoen [[ekologia]] aztertzen du, hots, haien habitat naturaletan mikrobioek burutzen duten zeregina.
46. lerroa:
 
== Historia ==
* [[1546]]: Jérôme Fracastor-ek [[gaixotasuneritasun|gaixotasunen]]en hedatzea germen biziei (''"seminaria"'') egotzi zien.
* [[1674]]an [[Anton van Leeuwenhoek]] herbeheretarrak [[mikroskopio]] optiko sinplea asmatu zuen
* [[1683]]: Leeuwenhoek-ek lehenengo bakterioa deskubritu zuen.
57. lerroa:
* [[1928]]: [[Alexander Fleming]]-ek [[penizilina]]ren ezaugarri antibakterianoak kausitu zituen.
* [[1931]]: Ernst Ruska-k mikroskopio elektronikoa ideiatu zuen.
* [[1943]]: [[Selman Abraham Waksman|Selman Waksman]]-ek beste [[bakterio-kontrako|antibiotiko]] bat, [[estreptomizina]], aurkitu zuen.
* [[1997]]: Bakterio baten (''[[Escherichia coli]]'') [[genoma]]ren sekuentzia osoa aurkitu zuten.