Atapuercako gudua: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
10. lerroa:
| gudulari2 =[[Fitxategi:Arrano beltza.jpg‎|17px]] [[Iruñeko Erresuma]]
| komandante1 =[[Fernando I.a Leon eta Gaztelakoa]]
| komandante2 =[[Gartzea III.a Santxez Naiarakoa|Gartzia III.a Santxez]]
| indarra1 =
| indarra2 =
16. lerroa:
| galera2 =
}}
'''Atapuercako gudua''', [[1054]]ko [[irailaren 1]]ean [[Atapuerca]]ko ibarreko Piedrahita herrian, [[Iruñeko Erresuma|Iruñeko erregea]] zen [[GartziaGartzea III.a Santxez Naiarakoa|Gartzia III.a Santxezek]]ek [[Gaztelako Erresuma|Gaztela]] eta [[leongo Erresuma|Leongo erregea]] zen [[Fernando I.a Leon eta Gaztelakoa|Fernando I.a]] aurkako borroka izan zen.
 
Garaipena gaztelarren aldekoa zen eta [[Nafarroako erregeenerrege-erreginen zerrenda|Nafarroako erregea]] guduan hil zen. Fernandok [[Pisuerga]]n bere laguntza eskertzeko 17 urte aurrerago emandako lurraldeak berreskuratu zituen.
 
== Aurrekariak ==
[[Antso III.a Gartzez Nagusia|Antso III.a Nagusia]] [[1035]]ean hil zenean, bere inperioa semeen artean banatua zen. Fernandok [[Gaztelako konderria]] lortu zuen eta Gartziak, berriz, [[Iruñeko Erresuma]].
 
[[1037]]an, [[Bermudo III.a Leongoa]] oinordekorik gabe hil zen Fernando Gaztelakoa bere koinataren aurkako [[Tamaróngo gudua]]n. Hori zela eta, Fernandok [[Leongo Erresuma|Leongo erregearen]] titulua lortu eta [[1038]]an [[LeonLeón (Espainia)|Leonen]] sartu zen.
 
Aipatutako guduan Fernando Gartzia bere anaiaren laguntza izan zuenez, lehen [[Gaztelako konderria]]ren menpean izandako eskualde batzuk eman zizkion: [[Burgos]]ko ateetatik [[Ocako mendiak|Ocako mendietaraino]], [[Briviesca]]tik [[Úrbel|Úrbel ibaiaibaiaren]]ren haraneraino, [[Junta de Traslaloma|Castrobartotik]] [[Alfoz de Bricia|Briciaraino]] eta [[Nerbioi]] ibaiaren haranetik [[Santander]]reino hain zuzen ere.
 
== Bertsioak ==
=== ''"Chronica Silensis"'' ===
[[Santo Domingo de SilosekoSilosko monasterioa|Siloseko]] [[beneditar]]rek gudua izan eta zenbait [[hamarkada]] geroago [[GartziaGartzea III.a Santxez Naiarakoa|Gartzia]] bekaiztiak [[Naiara]]n gaixorik zegoen [[Fernando I.a Leon eta Gaztelakoa|Fernando I.a]] anaia eraso zuela idatzi zuten.
 
Fernando sendatu zenean, Gartziak berriro bisitatu zuen pakea egiteko asmoz. Orduan Fernando anaia atxilotu eta [[Santa María del Monte de Cea|Ceako]] dorrean giltzaperatu zuen. Nafarra ihes egin zuenean, guda deklaratu eta gaztelarren enbaxadak uko egin zituen.
38. lerroa:
 
=== ''"De rebus gestis D. Didaci Gelmirez, primi Compostellani Archiepiscopi"'' ===
[[Santiago Compostelakoade Compostela|Santiago Compostelakoaren]]ren urte liburuek [[GartziaGartzea III.a Santxez Naiarakoa|Gartziaren]] hiltzailea Antso Fortun izeneko bere zalduna zela esan zuten "bere emaztea [erregeak] iraindua zelako".
 
[[Nafarroa]]ko jarraigo batzuek heriotza borrokan aukeratu zuten, tartean erregearen hiltzailea [[Funes]]eko jauna zena.
 
=== ''"Chronica Naierensis"'' ===
[[Naiara]]ko kronikak esan zuen [[Bermudo III.a Leongoa|Bermudoren]] senideek [[GartziaGartzea III.a Santxez Naiarakoa|Gartzia]] hil zutela, bizirik harrapatzeko Fernandoren aginduak desobedituz.
 
Nafartarrek, hala ere, gauera arte mantendu zituzten posizioak eta [[Naiara]]ra eraman zuten hilotza lurperatzeko. Guduan bertan [[Antso IV.a NafarroakoaGartzez Peñalengoa|Antso Peñalengoa]] nerabea errege berri izendatu zuten.
 
=== Beste bertsioa ===
Fernando, bertsio honetan, anaia axolagabea da eta "Santanderreko Asturias", [[Gaztelako Erresuma|Gaztela Zaharra]], [[Briviesca]] eta [[Errioxako Autonomia Erkidegoa|Errioxa]] hartu zituen. Anai gaixoa bisitatzera joan zenean, [[GartziaGartzea III.a Santxez Naiarakoa|Gartziak]] ihes egin zuen. Gartzia Fernando gaixoa errezeloak kentzeko asmotan bisitatzera joan zenean, aldiz, Fernandok Gartzia atxilotu eta [[Santa María del Monte de Cea|Ceako]] dorrean giltzaperatu zuen.
 
Dorretik ihes egin eta gero, armada hartu, mairuen laguntza eskatu eta [[Gaztela]] eraso zuen. [[Atapuerca]]n eginiko bake-negoziaketak kale egin eta soldadu traidore bik (bata, Antso Fortun) erail zuten. Erregea [[San Iñigo]]ren eskuetan hil zen.
 
Fernando hilotza [[Naiara]]ra eramatea laga eta [[Briviesca]], [[Montes de Oca]] eta [[ErrioxaErrioxako Autonomia Erkidegoa|Errioxako]]ko herri batzuk konkistatu zituen. [[Iruñeko Erresuma]]ko muga [[Ebro]]n kokatu eta [[Antso IV.a NafarroakoaGartzez Peñalengoa|Antso Peñalengoa]] errege berria Fernandoren basailu bihurtu zen.
 
=== El Cid ote ===
Iturri batzuk [[Cid Campeador|El Cid]] parte-hartzaileen artean zegoela diote, baina, [[1043]]an edo [[1048]]an jaio zenez, gazteegia zen. Litekeena da aita [[Diego Laínez]] izatea.
 
Honek [[1055]]ean, nafarren eskuetatik [[Basconcillos del Tozo|La Piedra]] eta [[Úrbelgo gaztelua]]k konkistatu zituen [[Úrbel|Úrbel ibaiaibaiaren]]ren harana kontrolatuz.
 
== Gaur egun ==
[[1940]]an gudua gogoratzeko bertan zegoen 6.000 urteko [[menhir]] batean inskripzio bat grabatu zuten.
 
[[1996]]tik aurrera, [[Atapuerca]]ko eta inguruko herrietako biztanleek gudua antzezten dute [[abuztuaabuztu]]renaren azken igandean.
 
== Bibliografia ==