Udako ordutegi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
revert inappropriate change (GlobalReplace v0.3) |
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
||
3. lerroa:
{{legend|#ef690a|Dagoeneko ez da erabiltzen}}
{{legend|#c00000|Ez da inoiz erabili}}]]
'''Udako ordutegia (DST)''' [[eguzki denbora|eguzki ordu]] gehiago erabiltzeko sortutako [[ordu aldaketa]] da. Modu honetan egunean zehar [[eguzki argi]] gehiago izango dugu nahiz eta goizean murrizten den, horrela energia gehiago aurrestea lortzen dugu. [[Udaberri]] hasieran ordu bat aurreratzen da eta [[udazken]]ean aldiz, ordu bat atzeratzen da. Antzinako zibilizazio askok, aldiz, udan eguzki argiko orduak luzatzen zituzten.
Gaur egungo udako ordutegia [[Benjamin Franklin]]ek proposatu zuen lehen aldiz eta geroago, 1907. urtean, [[William Willett]]ek berritu zuen. Erabili zen lehen aldia, 1916. urtean izan zen [[Bigarren Mundu Gerra|II. Mundu Gerra]] bitartean ikatza aurrezteko asmoz. Arazo asko egon arren lurralde askotan ordutegi aldaketa hau erabiltzen da ordutik. Aldaketaren xehetasunak herriaren araberakoak izaten dira eta denboran zehar aldaketak jasaten ditu.
11. lerroa:
[[Fitxategi:Franklin-Benjamin-LOC.jpg|thumb|200px|left|Benjamin Franklin-en erretratua]]
Antzinako zibilizazio batzuk, [[Antzinako Egipto|egiptoarra]] eta [[antzinako
1784. urtean [[Benjamin Franklin]]ek anonimoki gutun bat argitaratu zuen. Bertan, esaten zuen [[Frantzia]]ko jendeak kandeletan aurrezten zutela goizean ohi baino lehenago esnatuz eta modu horretan eguzki argi hobeto erabili ahalko zituzten. Franklinek proposatu zuena zera zen: leiho-tapei zerga ezartzea, kandelak mugatzea eta herritarrak egunero goizago esnatzea elizetako dorretako kanpaiak joz. Antzinako Erromak bezala XVIII. mendeko Europak ere ez zituen ordutegi finkoak. Hau ez zeukaten arren, denbora gutxian aldatuko zen, trenbidearen eta komunikazio sareen poderioz denbora estandar bihurtzeko beharra sortu zen.
25. lerroa:
Goizean ordutegia atzeratzean eta arratzaldean luzatzean, energia ere aurrezten da ez delako hainbeste energia gastatu behar argiztapen artifizialean eguzki argia izanez gero. Egunean zehar eguzki argia gehiago erabili ahalko dugu udako ordutegian eta ez dugu eguzki argi pixka bat ere xahutuko. Adibidez [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]] 1975. urtean ikusi zuten aldaketa hau eginez gero martxoan eta apirilean energiaren %1a aurrezten zutela. [[Teknologia Institutu Nazionala]] aldiz, urte bat geroago egindako ikerketan ikusi zuen energia kopuru hori ez zela aurrezten eta energia kantitate berdina erabiltzen zela. Australian 2000. urtean udako ordutegia erabiltzen hasi ziren negua amaitzear zegoenean baina goizean erabilitako elektrizitatearen kontsumoa zein honen prezioak gora egin zuten. Estatu Batuetan, 2007.urtean ez zegoen egon energia aurrezketa esanguratsurik baina gasolinaren kontsumo %1ean igo zen.
Zenbat eta [[Ekuatore|ekuatoretik]] urbilago egon orduan eta justifikazio gutxiago du ordu aldaketak. Izan ere, [[eguzkia|eguzki]] orduak berdintsuan dira udan zein neguan.
=== Osasuna ===
44. lerroa:
* [[Gregoriotar egutegia]]
* [[Juliotar
[[Kategoria:Egutegia]]
| |||