Ameriketako Estatu Batuen Independentzia Gerra: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t «Flag_of_Vermont_Republic.svg» fitxategiaren ordez «Flag_of_the_Vermont_Republic.svg» jarri da (eragilea: Ymblanter; arrazoia: File renamed: grammar). |
t Robota: Birzuzenketak konpontzen |
||
4. lerroa:
| oina = Irudiak erlojuaren norantzan ezker-goikaldetik hasita:</br> Bunker Hilleko Guda, Montgomeryren heriotza Quebecen, Cowpenseko Guda, "Moonlighteko Guda"
| data = [[1775]] – [[1783]]
| lekua = [[Ipar Amerika]], [[Ozeano Atlantikoa]], [[Mediterraneoa|Mediterraneo Itsasoa]] eta [[Karibe itsasoa|Karibe Itsasoa]]
| emaitza = Amerikar eta bere aliatuen garaipena<br />[[Parisko Ituna]]
| gudulari1 =[[Fitxategi:US 13 Star Betsy Ross Flag.svg|25px]] [[Ameriketako Estatu Batuak|Hamahiru Koloniak]]<br /> [[Fitxategi:Pavillon royal de France.svg|25px]] [[Frantziako Erresuma|Frantzia]]<br />[[Fitxategi:Bandera_de_España_1760-1785.svg|25px]] [[
| gudulari2 =[[Fitxategi:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|25px]] [[Britainia Handia]]<br />[[Fitxategi:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|25px]] [[Kolono Erregezaleak]]<br />[[Fitxategi:Flag of the Iroquois Confederacy.svg|25px]] [[Irokestar Konfederazioa]]<br />[[Fitxategi:Flag_of_Hesse_%28state%29.svg|25px]] [[Hessen (estatua)|Hessengo]] mertzenarioak<br />[[Onondaga]]<br />[[Mohawk]]<br />[[Cayuga]]<br />[[Seneca]] <br />[[Cherokee]]
| komandante1 =[[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[George Washington]]<br /> [[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[Richard Montgomery]] <br /> [[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[Nathanael Greene]] <br /> [[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[Horatio Gates]]<br /> [[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[John Paul Jones]] <br /> [[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[Gilbert du Motier, La Fayetteko markesa|Gilbert de La Fayette]] <br />[[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[Tadeusz Kościuszko]] <br />[[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[Kazimierz Pułaski]]{{KIA}}<br />[[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[Benedict Arnold]]<br />[[Fitxategi:US flag 13 stars – Betsy Ross.svg|border|22px]] [[Friedrich Wilhelm von Steuben]] <br />[[Fitxategi:Pavillon royal de France.svg|border|22px]] [[Jean-Baptiste Donatien de Vimeur, Rochambeauko kondea|Rochambeauko Kondea]]<br />[[Fitxategi:Pavillon royal de France.svg|border|22px]] [[François Joseph Paul Grassekoa|Grasseko Kondea]]<br />[[Fitxategi:Pavillon royal de France.svg|border|22px]] [[Pierre André Suffren eta Saint Tropezkoa|Bailli Suffrengoa]]<br />[[Fitxategi:Pavillon royal de France.svg|border|22px]] [[Louis Guillouet, Orvilliersko kondea|Louis Guillouet Orvillierskoa]]<br />[[Fitxategi:Bandera_de_España_1760-1785.svg|border|22px]] [[Bernardo de Gálvez y Madrid, Gálvezko kondea|Bernardo Gálvezkoa]]<br />[[Fitxategi:Bandera_de_España_1760-1785.svg|border|22px]] [[Luis de Córdova y Córdova|Luis de Córdova]]<br />[[Fitxategi:Prinsenvlag.svg|border|22px]] [[Johan Zoutman]]
20. lerroa:
=== Iraultzaren aurrekariak ===
Ipar Amerikako ekialdeko kostaldean, [[Britainia
Kolonietako gizartea etorkin jario etengabeen eraginezkoa zen; gizarte horretan, ez zeuden [[Europa]]ko sistema feudal zorrotzaren ezaugarriak; jaraunspenezko nobleziarik ere ez zegoen. Hegoaldeko kolonietan ([[Virginia]], [[Ipar Carolina|Carolina]], [[Georgia (AEB)|Georgia]])sistema esklabista antolatu zen (500.000 esklabo beltz); sistema horretan, esklaboak tabakoa, azukre eta kotoiaren laborantzan egiten zuten lan.
Bertako gizartea honako hauek osatzen zuten: lurjabe txikiek eta handiek; hirietako langile askeek, mendebaldean lur berriak okupatzeko eta baliabideak ustiatzeko aukera zuten langileak; merkataritza-trafiko aktiboa kontrolatzen zuten merkatariek eta azkenik, esklaboak ugariagoak ziren hegoaldeko kolonietan. Hamairu kolonietako hiri eta porturik garrantzitsuena [[Filadelfia|Philadelphia]] zen, eta [[1760]]an, gehienez jota, 25.000 biztanle zituen.
=== Independentzia Gerra ===
40. lerroa:
=== Lehenengo Konstituzio Modernoa ===
{{sakontzeko|Ameriketako Estatu Batuetako Konstituzioa}}
[[Ipar Amerika]]ko 1787ko konstituzioa [[
[[1787]]an, antzinako kolonietako berrogeita hamabost ordezkari [[Filadelfiako konbentzioa|Filadelfian]] bildu ziren, konstituzio berri bat idazteko. Joeren arteko paktua lortu zen: gobernu federal bakarra eratuko zen, [[errepublika]]ko [[
[[1787]]ko konstituzioa, bestalde, ilustratuek defendaturiko berdintasunaren eta askatasunaren printzipioetan oinarritzen zen. Erregimen errepublikanoa eta demokratikoa ezarri zen etaemendakin batzuk kenduta, [[1789]]an behin betiko onetsitako konstituzioa indarrean dago gaur egun ere.
| |||