|
[[Fitxategi:Intel 80486DX2 bottom.jpg|thumb|250px|Intel 80486DX mikroprozesadorea]]
'''Mikroprozesadorea''' [[ordenagailu]]ko prozesadore bat da, ordenagailuko [[prozesatzeko unitate zentral]]aren (PUZ) eginkizunak [[zirkuitu intregratu]] bakarrean barne hartzen dituena,<ref name=Osborne80>{{en}} Osborne Adam: ''An Introduction to Microcomputers, Volume 1: Basic Concepts'', Osborne-McGraw Hill, 1980. ISBN 0-931988-34-9.</ref> edo gehienez ere zirkuitu integratu gutxi batzuetan.<ref>{{en}} Krishna Kant ''Microprocessors And Microcontrollers: Architecture Programming And System Design'', PHI Learning Pvt. Ltd., 2007 ISBN 81-203-3191-5 (ikus 61. orrialdea, iAPX 432 deskribatzean).</ref> Mikroprozesadorea eginkizun anitzeko gailu [[Programa informatiko|programagarri]] bat da, input gisa [[datu digital]]ak onartzen dituena, memorian gordeta dituen jarraibideei jarraituz prozesatzen dituena, eta output gisa emaitzak ematen dituena. [[Logika sekuentzial]] digitalaren adibide da, barne memoria duenez. Mikroprozesadoreak [[zenbaki sistema bitar]]rean irudikatutako zenbakiz eta sinboloz egiten dituzte eragiketak.
'''Mikroprozesadorea''' edo '''prozesatzeko unitate zentrala''' ('''PUZ'''; {{lang-en|CPU'' edo ''Central Process Unit}}) [[konputagailu]]aren kontrolaz eta ariketa logiko nahiz aritmetikoez arduratzen den [[zirkuitu elektroniko]]en multzoa da. Konputagailuaren «burua» da, milioika [[transistore]]z osatua. Prisma itxura izaten du, eta [[txartel nagusi]]ko [[zokalo]] elementuan sartuta egoten da.
{{zuzendu}}
Beharrezkoa da desberdintzea prozesadorearen kontzeptua, Hardware kontzeptua, PUZ kontzeptuarekin, azken hau kontzeptu logiko bat baita. PUZ batek, bat edo mikroprozesadore ugari eduki ditzake, halaber, mikroprozesadore batek zenbait PUZ jasan ditzake.
Gehienetan mikroprozesadorean pakete moduan saltzen dira, mikroprozesadorea interferentzia elektronikoetatik babesteko eta era berean honek ingurugiroan kalte ez egiteko.
== Gainberotzearen irtenbidea ==
Gaur egun, mikroprozesadorearen tamaina txikia eta operazioak egiterakoan erabiltzen den frekuentzia altuak direla eta ohizkoa da tenperatura handietara heltzea. Horretarako mikroprozesadorearen alboan hozteko sistema bat dute eta temperatura neurtu eta mikroprozesadorea gainberotzen denean itzalarazten duten mekanismo automatikoak dituzte. Sistema honek eduki ditzakeen akatsak argitaratzeko balio izaten du, adibidez haizagailua hondatzen denean.
== Funtzionamendua ==
Mikroprozesadorea erregistroz osatua dago: [[kontrol unitate]]a eta [[Unitate aritmetiko-logiko]]a . Memoria nagusian gordeta dauden instrukzioak, zenbaki bitarren moduan sekuentzialki, burutzen ditu. Instrukzioak gauzatzeko zenbait fasetan egiten da:
• Instrukzioaren irakurmena memoria nagusitik
• Instrukzioa dekodatzen den lekura bidali
• Instrukzioa dekodeatu (instrukzioa zein den eta egin behar denaz ohartu)
• Eragigaiaren (operando) irakurmena, baldin badu
• Instrukzioaren gauzapena
• Emaitzen idazketa memoria nagusian
Fase bakoitzak PUZaren ziklo bat edo gehiago behar du hau burutu ahal izateko. Zikloen kantitatea prozesadorearen egituraren araberakoa izango da. Ziklo hauen iraupena erloju [[Maiztasun|frekuentzietan]] zehaztua dago. Erloju honek milaka [[MHz]] sortzen ditu.
== Osagaiak ==
Mikroprozesadore batek ondoko osagaiak ditu:
:* [[Erregistro]]ak
:* [[Unitate aritmetiko-logiko]]a
:* [[Kontrol unitate]]a
== Ezaugarri nagusiak ==
Mikroprozesadore batek ondoko ezaugarriak ditu:
:* [[Bus]] zabalera (16 bit, 32 bit, 64 bit...).
:* [[Maiztasun|Erloju maiztasuna]]. [[Hertz]]etan neurtzen da (800 [[Hz]], 1,6 [[GHz]]...).
:* [[Memoria (informatika)]] mota:
::* L1 barneko [[Cache memoria]]
::* L2 kanpoko [[cache memoria]]
== Ikus, gainera ==
* [[Konputagailu arkitektura]]
* [[PUZ]]
* [[Txartel nagusi]]
* [[Multiplataforma]]
* [[CISC]]
* [[RISC]]
* [[SISC]]
== Kanpo loturak ==
| 