Karlos III.a Nafarroakoa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
tNo edit summary
28. lerroa:
| oharrak =
}}
'''Karlos III.a Nafarroakoa''' ([[Mantes-la-Jolie|Mantes]], [[1361]]eko [[uztailaren 22]] - [[Erriberri]], [[1425]]eko [[irailaren 8]]), ezizenez ''Karlos Noblea'', [[Nafarroako Erresuma|Nafarroakoa errege]] ([[1387]] - [[1425]]), [[Evreux-ko kondeen zerrenda|Évreuxko konde]] ([[1387]]-[[1404]]) eta [[Nemours]]ekoko dukea<ref name="EB">{{erreferentzia |izenburua= Charles III |bilduma= [[Encyclopædia Britannica]]|data= 2011-11-10 |url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/106914/Charles-III}}</ref> ([[1404]]-[[1425]]) izan zen.
 
[[Evreux leinua|Evreux etxekoa]] bera, [[Karlos II.a Nafarroakoa|Karlos II.a "Gaiztoa"renaren]] semea zen. Ama, berriz, [[Joana Frantziakoa|Joana Valoisekoa]] zuen.
 
== Biografia ==
Nafarroako infantea zela, [[1378]]an, aitak aginduta, [[Karlos V.a Frantziakoa]]rekin negoziatzeko enbaxada zuzendu zuen. Karlosek infantea atxilotu zuen, eta Nafarroak Frantzian zituen lurraldeak bahitzea erabaki; [[Cherbourg-Octeville|Cherbourg]] menperaezina besterik ez zen onik atera. Egindako itaunketan, agerian geratu ziren [[Karlos II.a Nafarroakoa|Karlos II.ak]] [[Logroño]] hiribildua lortzearren egindako prestaketak. [[Frantzia]]rrek [[Henrike II.a Gaztelakoa]]ri jakinarazi zioten, eta hark [[1378ko Nafarroa-Gaztela Gerra|Nafarroako Erresumaren inbasioa]] agindu zuen, eta Karlos II.a [[Brionesko ituna]] sinatzera behartu.<ref>{{erreferentzia|izena1= Joseph Fr. |abizena1= Michaud |izena2= Louis Gabriel |abizena2= Michaud |izenburua= Biographie universelle ancienne et moderne |argitaletxea= Desplace |urtea=1854 |orrialdea= 560}}</ref> Karlos [[1380]]an askatu zuten.<ref>{{erreferentzia|abizena= Herreros Lopetegi |izena= Susana |izenburua= Navarra en la órbita francesa |bilduma= Historia Ilustrada de Navarra|urtea= 1993|lekua= Iruñea|argitaletxea= [[Diario de Navarra]] |ISBN =84-604-7413-5}}</ref>
 
Infanteak [[1375]]ean [[Leonor Gaztelakoa]], [[Henrike II.a Gaztelakoa]]ren alaba, ezkondu zuenez, erresuma bien arteko eztabaidak bukatu ziren.<ref>{{erreferentzia Ituna|abizena1 = Darst |izena1 = David H. |izenburua= Leonor de Navarra (1350-1415), Queen of Navarre|bilduma= The Feminist Encyclopedia of Spanish Literature: A-M|urtea= 2002|argitaletxea= Greenwood Publishing Group|lekua= Westport|editore1-abizena = Pérez |editore1-izena= Janet| editore2-abizena= Ihrie |editore2-izena= Maureen|url=https://books.google.com/books?id=thba9JxuDXAC&pg=PA347}}</ref> Ezkontza-ituna egin eta gero, errege bien arteko adiskidetasuna sortu zen, gerora [[Joanes I.a Gaztelakoa|Joanes I.a]] eta [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.a]] erregeekin iraungo zuena.
 
Bere aita ez bezala, Nafarroan bizi izan zen, eta barne politikan modernizatze aldaketak egin zituen, hala nola [[Nafarroako Foru Orokorra]]. Karlos III.aren erregealdian Iruñeko hiru burguek ([[Nafarreria (Iruñea)|Nafarreria]], [[San Nikolas]] eta [[San Zernin]]) bat egin zuten. [[1413]]an, [[Cort|Gortea]] edo Epaitegi Gorena bultzatu zuen.<ref>Amama [[Joana II.a Nafarroakoa]]k sortua.</ref>
47. lerroa:
[[Granadako Erresuma|Granadaren]] aurkako gudetan parte hartu zuen, [[Gaztelako Erresuma]]rekin batera. [[Joanes II.a Aragoikoa|Joanes infantea]], [[Fernando I.a Aragoikoa]]ren semea, Isabel eta [[Blanka I.a Nafarroakoa|Blankarekin]] ([[1412]]) ezkondu zuen.
 
Era berean, Karlosen arreba [[Joana Nafarroakoa (1370-1437)|Joana Nafarroakoak]] [[Henrike IV.a Ingalaterrakoa]] ezkondu zuen.<ref>{{erreferentzia |abizena1 = Valente |izena1 = Claire |izenburua= Joan of Navarre (c.13750-1437)|bilduma= Historical Dictionary of Late Medieval England, 1272-1485|urtea= 2002|argitaletxea= Greenwood Publishing Group|lekua= Westport|editore1-abizena = Fritze |editore1-izena= Ronald H.| editore2-abizena= Robison |editore2-izena= William Baxter| url=https://books.google.com/books?id=thba9JxuDXAC&pg=PA347}}</ref>
 
[[Frantzia]]n, [[Foix leinua]] etxearekinrekin harremanak estutu zituen. Aitaren politika zabalkorra [[Frantzia]]nFrantzian lagatzeak [[Evreux leinua]] euskaldundu zuen. [[1404]]ko [[Parisko Ituna]] [[Karlos VI.a Frantziakoa]] izandako eztabaidak konpondu zituen, nafarrek [[Xanpaina (eskualde historikoa)|Xanpainan]] eta [[Brie]]n izandako [[Feudalismo|feudoei]] uko eginez.<ref name="EB"/> Bere administrazio buruzagi nagusiak ere nafarrak ziren.
 
[[1423]]an, tronuaren oinordekoarentzat [[Vianako Printzea]] titulua eratu zuen; lehendabiziko printzea haren iloba [[Karlos IV.a Nafarroakoa|Karlos]] izan zen.
 
Errege bakezalea eta adiskidetzailea izateagatik jarri zioten ''Noblea'' ezizena. [[Arte]]ak bultzatu zituen, [[Iruñeko katedrala|Iruñeko katedral gotikoa]] bukatu, eta [[Tafalla]] eta [[Erriberriko Nafarroako Erregeen Jauregia|Erriberrin]] jauregiak eraiki. [[Erriberri]]n bertan hil zen [[1425]]ean. [[Iruñeko katedrala|Iruñeko katedralean]] lurperatu zuten.
 
Haren omenez 1997tik aurrera [[Nafarroako Gobernua]]k [[Karlos III.a Noblearen Gurutzea]] izeneko saria ematen du.
125. lerroa:
[[Kategoria:Nafarroako errege-erreginak]]
[[Kategoria:Evreux leinua]]
{{bizialdia|1361eko|1425eko|Karlos 03}}
[[Kategoria:1361eko jaiotzak]]
[[Kategoria:1425eko heriotzak]]