10:21, 28 otsaila 2015ko berrikusketa aldatu Josugoni (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 49.705 edits No edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		10:23, 28 otsaila 2015ko berrikusketa aldatu desegin Josugoni (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 49.705 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: '''Eleberri beltza''' literatura genero bat da, ''[[~~Hardboiled nobela\|hardboiled]]''- (lagun gogorrarena) eta ''[[Polizia nobela\|~~polizia- ~~nobelekin~~eleberri]]arekin'' ~~hetsiki~~hertsiki erlazionatuta. Izan ere, hainbat ezaugarritan paretsuak dira genero horiek: [[krimen]]a argitzeko beharra, [[errealismo]]a eta idazkera zuzena..., baina nobela beltzean bilbea, giroa eta pertsonaien hartu-emana patu ilunean eta etsigarri batean biltzen da. Protagonista usu ez da detektibea edo polizia, biktima, susmagarria edo hiltzailea baizik, bere burua suntsituko duen jokabidean dago murgilduta, horretarako maiz [[sexu]]-harremanetaz baliatzen direla. Aurrekariak baditu ere, ''beltza'' terminoa [[Bigarren Mundu Gerra]]ren ostean zabaldu zen, [[Hollywood]]en [[zinema beltza]] gogoan, batik bat zenbait idazle estatubatuarren lanak sailkatzeko, hala nola [[James M. Cain]], [[Cornell Woolrich]], [[Dorothy B. Hughes]], [[Jim Thompson]], [[David Goodis]], [[Gil Brewer]], [[Charles Williams]], edo [[Elmore Leonard]]. [[Frantzia]]n sortu zen beltz delako label hau, non [[Gallimard]] argitaletxeak, [[1945]]ean, Série noire (Sail beltza) izeneko bilduma plazaratu baitzuen, gehienbat [[Ameriketako Estatu Batuak\|AEBetako]] hardboiled delakoaren itzulpenak. 5. lerroa: == Nobela beltza eta kritika soziala == === Sorrera === [[1929ko kraxa]]ren ondoren, [[AEB]]etako burtsek gainbehera izan zuten. Gainera, lege ~~lehorragak~~lehorrak eraginda krimen antolatua zegoen eta mafiak ere eragina izan zuen garai hartako gizartean. Egoera ~~horretanm~~horretan ~~genereo~~genero beltza agertu zen eta garai hartako gizartearen arazoak azaldu zituen<ref name=aa>Ander Perez, [http://www.berria.eus/paperekoa/1959/040/001/2015-01-18/bizitza_bera_bezain_beltza.htm «BIZITZA BERA BEZAIN BELTZA»], ''Berria'', 2015-01-18</ref>. Hasierako nobela beltzetan, [[Erresuma Batua]]n sortutako [[polizia]] nobelak zeuden baina [[AEB]]tako egoerak aldaketak sortu zituen genero beltzean. Aristokraten inguruko generoa izatetik kaleko gertaerako ~~kontako~~kontrako genero bilakatu zen. Hilketak eta polizia ikerketek garrantzia galdu zuten eta gertaera horiek sortzen zituzten [[gizarte]] arazoek eta arazo horien jatorriek garrantzia hartu zuten. Kalea azaldu zenez, genero beltza [[kritika sozial]]a egiten hasi zen<ref name=aa></ref>. Hasierako hainbat idazle, tartean zeuden, [[Dashiell Hammett]], [[Raymond Chandler]] politikoki ezkertiarrak ziren. Hori baliatuz, [[komunismo]]ari aurre egin nahian, [[Joseph McCarthy]] senatariak epaitegira eraman zuen [[Dashiell Hammett]]. [[Masa gizarte]]an asko zabaldu zenez, masa gizartearen kulturaren produktu moduan kontsumitzea ekarri du eta horrek balioa kendu dio genero beltzari. Ondorioz, genero txikitzat eta maila baxukotzat hartu ohi da<ref name=aa></ref>.

Eleberri beltz: berrikuspenen arteko aldeak