Desobedientzia zibil: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robotak {{Commonskat}} gehitu du. Txantiloiak commons:category:Civil disobedience lotu du, Wikidataren arabera. |
No edit summary |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Portrait Gandhi.jpg|thumbnail|[[Mahatma Gandhi]]k desobedientzia zibila erabili zuen.]]
'''Desobedientzia zibila''' [[bortxakeria]]rik gabe, era publiko batez, jakinaren gainean burutzen den [[lege]]-urraketa, helburua lege-aldaketa edo [[gobernu]]aren politika eta erabakiak aldaraztea izanik <ref>{{en}} John Rawls: ''The Theory of Justice''. Cambridge:Harvard University Press. 1971.</ref>. [[Hiritar]] edo hiritar multzoen aldetik legalitatearen zenbait gaien ezezko mota berezia, legalitate hori izatez, lehenengoz, obedientzia zorrotzaren merezitzailea.
== Jatorria ==
[[Henry David Thoreau]] [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetako]] saiakeragileak oinarri hauek bere liburuetan azaldu zituen: Haren eragina zabaldu egin zen beste idazle eta politikoengana, esaterako, [[León Tolstoi]], [[Mahatma Gandhi]] eta [[Martin Luther King]]. Bere planteamenduaren jatorria [[Mexiko]]ren aurkako gerra finantziatzeko [[Texas]]ek sortutako diru-zerga aurkako jarreran dago. Thoreau ez zegoen prest gerra horretan laguntzeko eta, ondorioz, zerga ez ordaintzeagatik, [[1846]]an, [[Concord]]en, gau batez espetxeratua izan zen.
== Definizioa ==
Oinarrizko printzipioen kontra joateagatik edo [[demokrazia]]ren kontra inposatuak izateagatik legeei desobeditzeko jarrerak gaur egun onarpen ia osoa jasotzen badu ere, auzia korapilatzen da legeak sistema demokratiko baten barruan eginak direnean eta norbaitek bere kontzientzia moralaren kontra joateagatik desobeditu nahi baditu. Jarrera hau bi alderditik plantea daiteke: etikoa eta politikoa. Norbaitek legeak desobeditzen baditu baina ez ditu indargabetu edo beste pertsonengan laguntza lortu nahi orduan alderdia etikoa da. Desobedientzia zibila izateko -alderdi politikoa- lege batzuen kontra joateko sistema demokratikoetan dagoen bide legitimo bakarra dena, desobedientzia egintza borondatezkoa eta publikoa izateaz gain, arrazoi moralengatik eta legeak aldatzeko asmoarekin eginda izan behar da (Bobbio eta Matteucci. ''Diccionario de Polítika. Siglo XXI''). Horrela definitzen du, bere aldetik, R. García Cotarelok desobedientzia zibila: “kontzientzia arrazoiengatik eta bitarteko bakezaleen bidezko arauaren haustura publikoaren egintza da, honi dagokion zigorra borondatez onartua delarik”.
10 ⟶ 12 lerroa:
J. Habermas-ek hurrengoa dio desobedientzia zibilari buruz: “moralki oinarrituta dagoen protestaldia da, zienaren jatorrian sinesmen pribatuei edo interes propioei buruzko konbentzimenduak bakarrik izateko arrazoirik ez dagoen; egintza publikoa da, orokorki, aldez aurretik iragarrita dena eta bere burutzapena poliziak ezagutu eta kalkulatzen duena; arau juridiko jakin batzuen apurketaren asmoa barne sartzen du, nahiz eta honek antolakuntza juridikoa bere osotasunean kolokan jarri ez; arau juridikoak apurtzeak dakartzan ondorioen onarpena eskatzen du; arauaren hausteak, desobedientzia zibilaren adierazpena denak, izaera sinbolikoa dauka; honetan datza protestatzeko bortitzak ez diren baliabideen muga”.
== Desobedientziaren justifikazioa ==
Rawls-en ustez hurrengoak dira desobedientzia zibileko ekintza batek, justifikatua izateko, bete beharko lituzkeen baldintzak:
# Benetan injustuak diren kasuetara mugatzea, adibidez, askatasun berdina printzipioaren kontra jotzen duten kasuak.
#
18 ⟶ 20 lerroa:
# Desobedientziak, batzuetan, mugak izan ditzala, adibidez, koordinazio faltagatik, talde ezberdinek eskaera berdinak planteatzen dituztenean gizarteko anabasa sortuz.
== Desobedientzia zibilaren mota historikoak ==
Desobedientzia zibila eta [[Estatu]]arekiko lankidetza eza hiru mota ezberdinez agertu dira historian zehar:
35 ⟶ 38 lerroa:
[[Kategoria:Aktibismoa]]
[[Kategoria:Protesta moduak]]
[[Kategoria:Indarkeria eza]]
| |||