|
== Nobela beltza eta kritika soziala ==
=== Sorrera ===
[[1929ko kraxa]]ren ondoren, [[AEB]]etako burtsek 1929angainbehera bat-batean jasanizan zuten . gainbeherak —''[[crash]]''a— etaGainera, lege lehorrarilehorragak lotutakoeraginda krimen antolatuantolatua zegoen eta mafienmafiak gorabeherekere eragina izan zutenzuen garai hangohartako gizartean. Egoera hartan,horretanm momentugenereo egokiabeltza aurkituagertu zuen genero beltzak, orduko miseria, frustraziozen eta depresioarengarai artean,hartako gizarteangizartearen azaleratzeko.arazoak Gainera,azaldu [[kale]]an eta kalerako sortu zenzituen<ref name=aa>Ander Perez, [http://www.berria.eus/paperekoa/1959/040/001/2015-01-18/bizitza_bera_bezain_beltza.htm «BIZITZA BERA BEZAIN BELTZA»], ''Berria'', 2015-01-18</ref>. ▼
{{Eurra|http://www.berria.eus/paperekoa/1959/040/001/2015-01-18/bizitza_bera_bezain_beltza.htm}}
▲[[AEB]]etako burtsek 1929an bat-batean jasan zuten gainbeherak —''[[crash]]''a— eta lege lehorrari lotutako krimen antolatu eta mafien gorabeherek eragina izan zuten hango gizartean. Egoera hartan, momentu egokia aurkitu zuen genero beltzak, orduko miseria, frustrazio eta depresioaren artean, gizartean azaleratzeko. Gainera, [[kale]]an eta kalerako sortu zen<ref name=aa>Ander Perez, [http://www.berria.eus/paperekoa/1959/040/001/2015-01-18/bizitza_bera_bezain_beltza.htm «BIZITZA BERA BEZAIN BELTZA»], ''Berria'', 2015-01-18</ref>.
Hasierako nobela beltzetan, [[Erresuma Batua]]n sortutako [[polizia]] nobelennobelak generoarizeuden ikuspuntu aldaketa nabarmena gehitu zionbaina [[AEB]]etakotako generoegoerak beltzak.aldaketak Aristokratasortu handienzituen jauregigenero viktoriarretakobeltzean. gertaerakAristokraten kontatzetikinguruko kalekogeneroa pobreziaizatetik etakaleko bertakogertaerako egoerakontako azaltzearekingenero batera,bilakatu helburua ere aldatu zuenzen. HilketaHilketak argitzekoeta polizia ikerketa,ikerketek bigarrengarrantzia mailaragaldu igaro zenzuten eta horrelagertaera [[krimen]]ahoriek aitzakiasortzen bihurtu zen, horren atzean zeudenzituzten [[gizarte]] arazoakarazoek eta jatorriarazo sakonakhorien nabarmenjatorriek aztertzekogarrantzia hartu zuten. Kalea aztertzearekinazaldu zenez, generoagenero beltza [[kritika sozial]]a egiten hasi zen<ref name=aa></ref>.
Hasierako autorehainbat askoidazle, tartean zeuden, [[Dashiell Hammett]], [[Raymond Chandler]] edo beste zenbait,politikoki ezkertiarrak ziren. Ideologizazio horrenHori ondoriozbaliatuz, [[komunismo]]arenari aurkakoaurre borrokanegin nahian, [[Joseph McCarthy]] senatariak epaitegira eraman zuen [[Dashiell Hammett]]. Preso[[Masa zeudengizarte]]an militanteasko komunistak laguntzeko komite bateko partaide izatea leporatu zioten. Masen artean askozabaldu zabaltzeakzenez, masa gizartearen kulturaren produktu moduan kontsumitzea ekarri du eta horrek balioa kendu dio genero beltzari. Ondorioz, genero txikitzat eta maila baxukotzat hartu izan ohi da<ref name=aa></ref>.
[[2007]]an hasitako krisi ekonomikoak berriro berpiztu du nobela beltza eta kritika soziala. Esaterako, [[Petros Markaris]] idazle greziarra bere herrialdeko egoera larria kontatu du azken nobela beltzetan<ref name=aa></ref>.
|
