Ozeano Atlantikoa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t robota Erantsia {{Itsasoen_aurkibidea}}
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
1. lerroa:
{{Ur eremu infotaula
[[Fitxategi:Atlantic_Ocean.png|right|200px|thumb|Ozeano Atlantikoa]]
| izena = Ozeano Atlantikoa
[[Fitxategi:122 - On the Bottom of the Atlantic Ocean.JPG|right|200px|thumb]]
| bertoko_izena =
| irudia = Atlantic_Ocean.png
| irudia_tamaina = 250px
| irudia_oina =
| dn = 0
| mn =
| sn =
| de = 30
| me =
| se =
| E = W
| kodea2 =
| kokapena =
| ozeano =
| eskualdea =
| kontinente = [[Europa]], [[Afrika]] eta [[Amerika]]
| azalera = 106.400.000 km²
| luzera = 14.700 km (I-H)
| zabalera = batez bestekoa: 4.870 km<br />handiena: 11.800 km
| sakonera = batez bestekoa: 3.900 m<br />handiena: 9.200 m
}}
'''Ozeano Atlantikoa''' [[Amerika]] (mendebaldean) eta [[Europa]] eta [[Afrika]] (ekialdean) bereizten ditu. [[Ekuatore]]ak erdibitzen du, bi zati hauek eratzeko: Ipar Atlantikoa eta Hego Atlantikoa.
 
== Geografia ==
14.000700 km luze eta 100106.000400.000 km2km² inguru ditu (munduko bigarrena [[Ozeano Barea]]ren ondotik). Muga hauexek ditu: Artiko[[Ozeano OzeanoaArtiko]]a, iparraldean; Antartiko[[Ozeano OzeanoaAntartiko]]a, hegoaldean. Itsaso garrantzitsuak ageri dira haren ondoan, luzakin gisa: [[Ipar Itsasoa]], [[Itsaso Baltiko]]a, Mediterraneoa, [[Karibe Itsasoa]].
 
Ozeano Atlantikoak «S« luze eta zabal baten itxura du, antzina elkarturik zeuden [[Amerika]] eta [[Afrika]] bereizi ondoren sortu bide zena. Iparretik hegoaldera hedatzen den urpeko mendilerro batek ([[Atlantikoko bizkarra]]) sakonune handiak ezkutatzen dituzten bi aldeetan banatzen du ezkerretik eskuinera Ozeano Atlantikoa.
 
Mendilerro horretako alde bolkaniko batzuk uraren gainetik ageri dira uharteak osatuz ([[Azore Uharteakuharteak]], [[Tristan da Cunha]], Asuncion, [[Santa ElenaHelena]],…). Beste uharte batzuk kontinenteko plataformetatik bereizitako guneak dira: [[Britainiar Uharteakuharteak]] (Ingalaterra, Gales, Eskozia, Irlanda), [[Antillak]], [[Kanariar Uharteakuharteak]]. Atlantiko aldera doazen ur lasterren artean, oso ibai handiak ageri dira, Afrikan eta Ameriketan batez ere: [[Amazonas]], [[Rio de la Plata]], [[Mississippi]], [[Orinoko]], San Lorentzo, Kongo, Gabon, Niger eta Europakoak (txikiagoak eskuarki).
 
Uraren gazitasuna %35etik beherakoa da. Sakonera, 3.000 m batez beste, 8.000 m-ra iristen da [[Puerto Rico]]ko sakanan. Ozeano Atlantikoan era askotako mugimenduak sortzen dira: itsasaldi bizienak badia eta itsasertzetan gertatzen dira. Urte osoan zehar egon ohi diren goi-presioek etengabeko haize boladak eragiten dituzte: alisioak. Ur laster hotzei ([[Binguela]], Kanariar Uharteak, Labrador, [[Groenlandia]]) eta beroei ([[Brasil]], [[Ekuador]], Gineako kontrakorrontea eta, batez ere, [[Gulf Stream]]) esker, latitude berean dauden ekialdeko eta mendebaldeko itsasertzetako lurraldeetan oso klima desberdina da.