Kuba: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
103. lerroa:
 
== Ekonomia ==
1959. urteko iraultzarekin batera, Kubaren egitura sozioekonomikoa [[kapitalismo]]tik sozialismora[[sozialismo]]ra igaro zenetik [[Sobietar Batasuna]]ren laguntza jaso zuen Kubak, 1990ean[[1990]]ean [[Sobietar Batasunaren desegitea|Sobietar Batasuna gainbehera]] etorri zen arte. [[1990eko hamarraldirahamarkada]]ra arte, beraz, Kubako ekonomiaren bilakaeran berebiziko garrantzia izan zuen Sobietar Batasunetik jasotako laguntzak, baina harrezkero zailtasun handiak bizi izan ditu Kubak, 1960az[[1960]]az gero Estatu Batuek bertako ekonomia hondatzeko eta horrela gobernu komunista eraisteko asmoz ezarri zioten [[bahimendu]]aribahimenduari aurre egiteko besteak beste ([[azukre]]a inportatzeari utzi eta Kubari ezer saltzeari uko egin zioten). Krisiari aurre egin ahal izateko, energia kontsumoa murrizteko oso neurri zorrotzak hartu ziren, elikagaien kontsumoa kontrolatzen hasi zen gobernua, eta kontsumorako ondasunak asko urritu ziren. Gobernuak 1995ean[[1995]]ean azaldu zuenez, [[barne produktu gordin]]a %35 jaitsi zen [[1989]]-[[1993]] bitartean.

1993an ekonomia liberalizatzeko lehenengo neurri bereziak hartu behar izan zituen estatuak, kontsumorako ondasunak eta zerbitzuak ugaritzeko, elikagaien murrizketak alde batera utzi ahal izateko etab.; ordu arte oinarri marxista izan zuen ekonomia apur bat malgutu eta enpresa pribatuei ehun bat ekonomia jardueretan parte hartzeko baimena eman zitzaien. 1994an[[1994]]an nekazaritza eraberritzen eta liberalizatzen hasi zen, kubatarrei kanpoko [[dibisa]]k edukitzea onartu zitzaien (ordu arte legez kanpo zegoen), eta pesoaren eta [[estatubatuar dolar|dolarraren]] arteko trukea arautu zen. Horrekin batera, atzerriko inbertsioak onartu ziren, 1995etik aurrera, jarduera guztietan, osasunean, defentsan eta hezkuntzan izan ezik. [[1996]]an Estatu Batuek [[Helms–Burton legea]] eman zuten, ordea, zeinaren arabera hirugarren herrialdeen bitartekaritzaz Kubarekin harremanak dituzten enpresak zigortzen baitzituen. Era berean, [[Munduko Bankua]]ren eta [[Nazioarteko Diru Funtsa]]ren laguntza galarazi zion lege horrek Kubari. Dena dela, zenbait enpresa atzerritarrek Estatu Batuen presioari aurre egiteko hainbat trikimailu erabiliz inbertsioak egiten jarraitu zuten. Horrela, barne produktuaren gainbehera eten egin zen eta [[1997]]. eta [[1998]]. urteetan hazkundea mantsotu egin zen arren, hazten arihasi dazen Kubako ekonomia, [[turismo]]aren hazkunde etengabeari esker nagusiki. 2007an[[2007]]an % 7,5 hazi zen, aurreikuspena baino gutxiago, baina Latinoamerikako[[Latinoamerika]]ko gainerako herrialdeena baino askoz ere gehiago. [[2012]]an %3,1 hazi zen<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cu.html Cuba] CIA: The World Factbook. Cia.gov. <small>2014ko abenduan kontsultatua</small></ref>.
 
[[Nekazaritza]] garrantzi handiko ekonomia jarduera da Kuban, [[azukre kanabera]]ren lanketa batez ere. Munduko azukre kanabera esportatzaile handiena da eta hirugarren ekoizlea, [[Brasil]]en eta [[India]]ren ondotik. Nekazaritzako bigarren gai nagusiak [[tabako]]a eta [[zitriko]]ak dira; garrantzi handiko esportazio gaia da tabakoa. [[Kafe]]a, [[arroz]]a eta [[barazki]]ak ere lantzen dira, baina hiru gai horiek baitira nagusiak, Kubako ekonomia oso mugatuta dago, gai horien uztaren eta prezioaren mende.
 
[[Fitxategi:Varaderos beach (5982433102).jpg|thumb|250px|<small>[[Varadero]]ko hondartza</small>]]
[[Industria]] nagusiak, nekazaritza gaiena (azukrea, alkohol industriala, [[ron]]a) eta tabakoarena dira. Castroren erregimenaren ahalegin nagusietako bat industria ugaritzea eta jarduera berriak sortzea izan da, baina erregai merkerik ez dagoenez eta oso lehengai gutxi dutenez, zailtasun handiak daude industria astuna garatzeko. [[2000ko hamarkada]]tik aurrera, [[Venezuela]]k lehentasunezko baldintzetan saltzen dio petrolioa, 100.000 upel eguneko. Zati bat Venezuelan lan egiten duten kubatarren (30.000 osasun-langile barne) zerbitzuen bitartez ordaintzen du<ref name="cia"></ref>.
 
[[Mea]] ugari dago Kuban, baina behar bezala ustiatu gabeak. [[Nikel]]aren ekoizpena da nagusia. Bestalde, garai batean zura baliabide natural oparoa izan zen Kuban, eta 1960 inguru arteko baso soiltze izugarriaren eraginez aberastasun asko galdu zuen arren, gobernuak berriro zuhaitzak landatzeko antolaturiko programari esker, 1990eko hamarraldiarenhamarkadaren hasierarako berriro landatuta zeuden basoak.
 
Kanpoko dibisak turismoaren bidez eskuratzen ditu Kubak. Turismoa da, hain zuzen ere, ekonomiaren ardatz nagusia. 2000an[[2011]]n, esaterako, 12.773716.986317 bisitari atzerritarretik gora hartu zituen Kubak<ref>[http://www.hispanicallyspeakingnews.com/latino-daily-news/details/2.7-million-tourists-visited-cuba-in-2011/13478/ ''2.7 Million Tourists Visited Cuba in 2011''] Hispanicallyspeakingnews.com</ref>.
 
=== Hiri nagusiak ===