Kuba: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
110. lerroa:
[[1961]]ean talde iraultzaileek Kubako Iraultza Sozialistaren Alderdi Batua sortu zuten, [[1965]]etik aurrera [[Kubako Alderdi Komunista]] izan zena. Kubak [[Sobietar Batasuna]]ren sozialismoa hartu zuen eredutzat eta lankidetza hitzarmenak izenpetu ziren bi herrialdeen artean. Kubako gobernuak nekazaritza erreforma egin eta lurrak nekazarien artean banatu zituen, banketxeak, azukre industria, atzerritarren ondasunak eta industria nazionalizatu zituen, hezkuntza, alfabetatze kanpainak eta hirigintzaren erreforma bultzatu zituen. Aldaketa horien ondorioz Estatu Batuen eta Kubaren arteko harremanak gaiztotu ziren; 1961ean Estatu Batuak [[Cochinos badiako inbasioa|uhartea mendean hartzen ahalegindu ziren Cochinos badian]], eta merkataritzaren blokeoa, Kubara esportatzeko debekua eta erregimen berria eraisteko konspirazioak bultzatu zituen. [[1962]]an [[John F. Kennedy]] Estatu Batuetako lehendakariak [[Kubako Krisialdia|Sobietar Batasunak Kuban ezarriak zituen misilak kentzeko agindu zion Kubari]], eta kendu ezean uhartea hartuko zuela mehatxatu zuen.
[[1962an]], Estatu Batuek hala eskatuta, [[Ameriketako Estatuen Erakundea|Amerikar Estatuen Erakundetik]] (OEA) kanpo bota zuten Kuba, eta Kubak Latinoameriketako iraultza higikundeak sustatu zituenean OEAko herrialde gehienek Kubarekiko harremanak hautsi zituzten. Halaber, 1960-1970. urteetan Kubak gudarosteak bidali zituen Afrikara, [[Angola]]ra eta [[Etiopia]]ra batez ere, Sobietar Batasunaren estatu-bezeroei laguntzera. Halaber Asiako hego-ekialdeko iraultza mugimenduak bultzatu zituen.
1975-1989 bitartean marxisten alde borrokatu zen Kubako gudarostea Afrikako zenbait herrialdetan, adibidez Angolan eta Etiopian, eta laguntza eman zien Latinoamerikako eta Karibe inguruko zenbait herrialderi, [[Nikaragua]]ri, [[Guyana]]ri edo [[Grenada]]ri besteak beste; dena dela, eta zenbait gudutan parte hartu zuen arren, [[Lerrokatu Gabeko Herrialdeen Mugimendua]]ren bilera Kuban egin zen [[1979]]an, eta Castro aukeratu zuten buruzagi, hurrengo hiru urteetarako. [[1980]]ko [[Marielgo exodoa]]n, sei hilabetez 125.000 kubatarrek emigratu zuten Estatu Batuetara<ref>[http://www.globalsecurity.org/military/ops/mariel-boatlift.htm Mariel Boatlift] Globalsecurity.org</ref>.
[[2014]]ko [[abuztuaren 28]]an, Kubako Gobernuak eta [[Europar Batasuna]]k «aurrerapen handiak» lortu zituzten elkarlanari buruzko bigarren bilera sortan, eta prozesuarekin jarraitzeko asmoa adierazi zuten. [[Merkataritza]]ri eta [[finantzaketa]]ri buruz hitz egin zuten batez ere<ref>[http://www.berria.eus/paperekoa/5001808/013/003/2014-08-29/konstruktiboa_izan_da_kubaren_eta_ebren_arteko_bilera.htm ««Konstruktiboa» izan da Kubaren eta EBren arteko bilera»], ''Berria'', 2014-08-29</ref>.▼
[[1989]]an, Sobietar Batasunean aldaketa politikoak abian jarri zirenean, Kubak ez zion bide berari jarraitu, eta are bakartuago gelditu zen. Azkenik, [[Sobietar Batasunaren desegitea|Sobietar Batasuna gainbehera]] etorri zenean haren laguntza galdu zuelarik, arazo ekonomiko larriek itota gelditu zen. Bestalde, 1961ean Estatu Batuek ezarri zioten blokeoa are gehiago indartu zen ondorengo urteetan, eta arazo larriak sortu ziren hari aurre egiteko. [[1992]]an [[NBE]]k bahimendua bertan behera geldi zedin eskatu zien Estatu Batuei, baina egoerak bere horretan jarraitu zuen eta emigrazio mugimendu handiak gertatu ziren, Kubatik Estatu Batuetara bereziki. [[1994]]an Kubatik ihes egiten ahalegindu ziren oldeak ikusirik, Kubako gobernuak eragozpenik ez zuela jarriko iragarri zuen, baina Estatu Batuek ezin zuten onartu halako emigrante multzo handia eta mugak itxi zituzten. Azkenean bi herrialdeen artean hitzarmen bat sinatu behar izan zuten emigranteen arazoari irtenbidea emateko. [[1996]]an Estatu Batuek [[Helms–Burton legea]] eman zuten, Kubako erregimenaren kaltetan, nahiz eta [[Europar Batasuna]] lege haren kontra agertu zen.
[[1998]]an nazio biltzarreko buru hautatu zuten berriro ere Fidel Castro, hurrengo bost urteetarako. Urte hartan bertan [[Joan Paulo II.a]] aita santuak bisitaldia egin zuen Kubara, eta gobernuak zenbait [[preso politiko]] askatu zituen; Estatu Batuek Kubaren kontrako neurriak malgutu zituztelarik, bi herrialdeen arteko harremanak hobera egin zuen, nahiz eta tarteka istiluak sortzen diren. Bestalde, [[XXI. mende]] ahasieran Kubak harreman estuak zituen hainbat herrialderekin, [[Txina]], [[Errusia]], Mexiko, [[Venezuela]], [[Argentina]], [[Bolivia]] eta Espainiarekin, besteak beste.
[[2006]]an, Fidel Castrok bere anaia eta ordura arte lehendakariorde izandako [[Raul Castro]]ren esku utzi zuen agintaritza, behin-behinean, osasun arazoak zirela medio. [[2008]]an legebiltzarrak lehendakari hautatu zuen Raul, Fidelek behin betiko kargua utzi ondoren.
▲[[2014]]ko [[abuztuaren 28]]an, Kubako Gobernuak eta [[Europar Batasuna]]k «aurrerapen handiak» lortu zituzten elkarlanari buruzko bigarren bilera sortan, eta prozesuarekin jarraitzeko asmoa adierazi zuten. [[Merkataritza]]ri eta [[finantzaketa]]ri buruz hitz egin zuten batez ere<ref>[http://www.berria.eus/paperekoa/5001808/013/003/2014-08-29/konstruktiboa_izan_da_kubaren_eta_ebren_arteko_bilera.htm ''««Konstruktiboa» izan da Kubaren eta EBren arteko bilera»''], ''Berria'', 2014-08-29</ref>.
== Ekonomia ==
| |||