Luis IX.a Frantziakoa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-\{\{[Cc]ommons[ck]at\|(.*)\}\} +{{commonskat}}) |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{Argitzeko|Frantziako erregeari|San Luis (argipena)}}
{{Agintari infotaula
| trataera =
| izena = Luis IX.a Frantziakoa
| irudia = Louis IX.jpg
| tamaina = 200px
| irudioina = . [[El Greco]]ren margolana.
| armarria =
| kargua = [[Frantziako errege-erreginen zerrenda|Frantziako erregea]]
| hasiera = [[1226]]ko [[azaroak 8]]
| bukaera = [[1270]]eko [[abuztuak 25]]
| aurrekoa = [[Luis VIII.a Frantziakoa]]
| ondorengoa = [[Filipe III.a Frantziakoa]]
| jaiodata = [[1214]]ko [[apirilaren 25]]a
| jaiolekua = [[Poissy]]<br />[[Frantziako Erresuma]]
| hildata = [[1270]]eko [[abuztuaren 25]]a
| hillekua = [[Tunis]]<br />[[Frantziako Erresuma]]
| ezkontidea = Margarita Proventzakoa
| senideak = Aita: [[Luis VIII.a Frantziakoa|Luis VIII.a]]<br />Ama: Blanka Gaztelakoa
| erlijioa =
| oharrak = <center>[[Fitxategi:Arms_of_the_Kingdom_of_France_(Ancien).svg|120 px]]
}}
'''Luis IX.a Frantziakoa''' ([[Poissy]], [[1214]]ko [[apirilaren 25]]a - [[Tunis]], [[1270]]eko [[abuztuaren 25]]a), '''San Luis''' izenaz ezagunagoa, [[1226]]-[[1270]] urteetan [[Frantziako Erresuma|Frantziako erregea]] izan zen. [[Kapeto leinua|Kapeto leinukoa]] zen. Erregea ez ezik [[frantziskotar]] [[laiko]]a ere izan zen. Bere erreinaldian Frantziak bere mugak zabaldu zituen; [[Ingalaterra]]k [[Guiena]] baino ez zuen atxiki. [[Zazpigarren Gurutzada|Zazpigarren]] eta [[Zortzigarren Gurutzada|Zortzigarren Gurutzadetara]] joan, eta azken honetan hil zen.
== Biografia ==
[[Luis VIII.a Frantziakoa|Luis VIII.aren]] semea eta ondorengoa izan zen, eta Blanka Gaztelakoa haren amak gobernatu zuen adin txikikoa izan zenean. Blanka Gaztelakoa jaun handi batzuen aurka borrokatu zen; [[1229]]an [[Gurutzada Albitarra|albitarren aurkako kanpainak]] amaitu zituen. [[1242]]an Akitaniako jaunak menderatu zituen Luisek Saintes-ko guduan, eta 1249an Egipto aldera jo zuen Zazpigarren Gurutzadan, gobernua amaren eskutan utzirik. 1250ean preso hartu zuten Mansurah-ko hirian eta, bahitura-saria ordaindurik, Siria aldera jo zuen. 1258an hitzarmen bat izenpetu zuen Jaime I.a Aragoikoarekin Corbeil-en. Haren arabera, Provenza eta Languedoc (Montpellier izan ezik) Frantziako koroaren eskuetan geratzen ziren eta Frantziako koroak uko egiten zion betiko Ipar eta Hego Kataluniari (Principat de Catalunya). 1259an ingelesekin izenpetu zuen hitzarmenaren arabera, ingelesen esku geratzen ziren Limousin, Quercy eta Perigord, eta Frantziako koroaren baitan Normandia, Maine, Anjou, Touraine eta Poitou. Bazter guztietan kristau ordena zabaltzen saiatu zen, gortea berriz antolatu zuen eta guztiz debekatu zituen gerra pribatuak, torneoak eta dolu-borrokak. Errege-dirua erabiltzea zabaldu zuen. 1257an Sorbonako unibertsitatea sortu zuen Parisen, eta bertara bildu ziren garai hartako europar pentsalari nagusiak (Alberto Handia, Roger Bacon, Tomas Akinakoa, San Bonabentura, Siger Brabantekoa,…). Luis IX.ak ospe handia izan zuen Europa osoan. Zortzigarren Gurutzadan hil zen, Tunisiako izurritean. Bonifazio VIII.ak santu egin zuen 1297an.
== Ezkontza eta seme-alabak ==
[[1235]]ean Margarita
* Blanka ([[1240]] - [[1243]]).
* [[Ixabel Frantziakoa|Elisabet]] ([[1242]] - [[1271]]), [[1258]]an [[Tibalt II.a Nafarroakoa]]rekin
* Luis ([[1244]] - [[1260]])
* [[Filipe III.a Frantziakoa|Filipe]] ([[1245]]-[[1285]]), oinordekoa.
17 ⟶ 35 lerroa:
* Joanes Tristan ([[1250]]-[[1270]]), [[Valois]]ko kondea.
* Petri ([[1251]]-[[1284]]), [[Alençon]]go kondea.
* Blanka ([[1252]]-[[1320]]), [[Fernando de la Cerda]]rekin
* Margarita ([[1254]]-[[1271]]), Joanes I.a
* Roberto ([[1256]]-[[1317]]), [[Luis I.a Borboikoa]]ren aita
* Aines ([[1260]]-[[1327]]), Roberto II.a
== Ikus, gainera ==
* [[Île Saint-Louis]] (''San Luis uhartea'')
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2014/12/5}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{oinordekotza
| |||