Pluton (planeta nanoa): berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{Infobox planet
| name = Pluton
| symbol = [[File:Pluto symbol.svg|25px|Plutonen ikur astronomikoa]]
| image = [[File:Pluto animiert 200px.gif]]
| caption = Ordenagailuz eratutako Plotonen irudia<ref>Drawn from [[Hubble space telescope|Hubble]] images, synthesized true color{{efn|name=HST-SynColours}} and among the highest resolutions possible with current technology.</ref>
| discovery = yes
| discoverer = [[Clyde Tombaugh|Clyde W. Tombaugh]]
| discovered = 1930-02-18
| bgcolour= #D3D3D3
| mp_name = '''134340 Pluton'''
| named_after = [[Pluton (jainkoa)|Pluton]]
| mp_category =
* [[Neptuno ondorengo objektu]]a
* [[plutoide]]a
* [[Kuiperren gerrikoa]]
* [[plutino]]a
| orbit_ref =<ref name="horizons" />
| epoch = [[J2000]]
| aphelion =
{{plainlist |
* {{val|7311000000|u=km}}
* {{val|48.871|u=UA}}
}}
| perihelion =
{{plainlist |
* {{val|4437000000|u=km}}
* {{val|29.657|u=UA}}
* (1989 Sep 05)<ref name="jpl-ssd-horizons" />
}}
| semimajor =
{{plainlist |
* {{val|5874000000|u=km}}
* {{val|39.264|u=UA}}
}}
| eccentricity = {{val|0.244671664}} (J2000)<br>0.248 807 66 (batezbeste)<ref name="Pluto Fact Sheet" />
| inclination =
{{plainlist |
* {{val|17.151394|u=°}}
* (11.88° Eguzkiaren ekuatorera)
}}
| asc_node = {{val|110.28683|u=°}}
| arg_peri = {{val|113.76349|u=°}}
|
{{plainlist |
* {{val|90465|u=days}}<ref name="Pluto Fact Sheet" /><ref name="planet_years" />
* {{val|247.68}} [[juliotar urte (astronomia)|urte]]<ref name="Pluto Fact Sheet" />
* {{val|14164.4|u=Plutoneko [[eguzki-egun]]}}<ref name="planet_years" />
}}
| synodic_period = 366.73 egun<ref name="Pluto Fact Sheet" />
| avg_speed = 4.7 km/s<ref name="Pluto Fact Sheet" />
| mean_anomaly = {{val|14.86012204|u=°}}<ref name="mean_anomaly" />
| satellites = 5
| physical_characteristics = yes
| mean_radius =
{{plainlist |
* {{val|1184|10|u=km}}<ref name="lellouch">{{cite journal |last=Lellouch |first=Emmanuel
|first2=Catherine |last2=de Bergh |first3=Bruno |last3=Sicardy
|display-authors=3
|first4=François |last4=Forget |first5=Mélanie |last5=Vangvichith |first6=Hans U.<!-- Ullrich --> |last6=Käufl
| title=Exploring the spatial, temporal, and vertical distribution of methane in Pluto's atmosphere
| format=PDF | journal=Icarus | date=13 Mar 2014 | doi=10.1016/j.icarus.2014.03.027| arxiv=1403.3208 }}</ref>
* 0.18 Lur
* 1161 km<ref name="Young2007" /> (solidoa)
}}
| surface_area =
{{plainlist |
* {{val|1.665|e=7|u=km2}}=
* 0.033 Lur
}}
| volume =
{{plainlist |
* {{val|6.39|e=9|u=km3}}=
* {{val|0.0059|u=Lur}}
}}
| mass =
{{plainlist |
* {{val|1.305|0.007|e=22|u=kg}}<ref name="BuieGrundyYoung_2006" />
* {{val|0.00218|u=Lur}}
* 0.178 Ilargi
}}
| density = {{val|2.03|0.06|u=g/cm3}}<ref name="BuieGrundyYoung_2006" />
| surface_grav =
{{plainlist |
* {{Gr|13.05|1153}} [[azelerazio|m/s<sup>2</sup>]]
* 0.067 [[g indar|g]]
}}
| escape_velocity = 1,23 km/s
| sidereal_day =
{{plainlist |
* {{val|-6.387230|u=day}} <small>([[atzeranzko higidura|atzeranzkoa]])</small>
* 6 d, 9 h, 17 m, 36 s
}}
| rot_velocity = 47.18 km/h
| axial_tilt = {{val|119.591|0.014|u=°}} (orbitara)<ref name="BuieGrundyYoung_2006" />
| right_asc_north_pole = 312.993°<ref name="SeidelmannArchinalA'hearn_2007" />
| declination = 6.163°<ref name="SeidelmannArchinalA'hearn_2007" />
| albedo = 0.49 to 0.66 (geom. 35% alda daiteke)<ref name="Pluto Fact Sheet" /><ref name="Hamilton" />
| magnitude = 13.65<ref name="Pluto Fact Sheet" /> to 16.3<ref name="AstDys-Pluto" /> <br /> (15.1 batez beste)<ref name="Pluto Fact Sheet" />
| abs_magnitude = −0.7<ref name="jpldata" />
| angular_size = 0.065″ - 0.115″<ref name="Pluto Fact Sheet" />
| pronounced =
| adjectives =
| atmosphere = yes
| temperatures = yes
| temp_name1 = [[Kelvin]]
| min_temp_1 = 33 K
| mean_temp_1 = 44 K (−229 °C)
| max_temp_1 = 55 K
| surface_pressure = 0.30 [[pascal (unitatea)|Pa]] (udako gehiengoa)
| atmosphere_composition = [[nitrogeno]]a, [[metano]]a, [[karbono monoxido]]a<ref name="Physorg April 19, 2011" />
|note = no
}}
'''Pluton''' [[Kuiper gerriko]]ko objekturik handiena da, eta [[Eguzkia]] zuzenean orbitatzen behatu diren gorputz handienetan hamargarrena. [[Planeta nano]] ezagunen artean, tamainaz bigarrena da ([[Eris (planeta nanoa)|Eris]] da lehena). Kuiper gerrikoko beste objektuak bezala, Pluton arrokaz eta izotzez osatua da nagusiki. Plutonek bost [[satelite]] ditu: [[Nix (satelitea)|Nix]], [[Hidra (satelitea)|Hidra]], [[Karonte (satelitea)|Karonte]], Zerbero eta Estigia.
95 ⟶ 117 lerroa:
[[Clyde Tombaugh]] [[astronomo]]ak aurkitu zuen [[1930]]ean, [[Arizona]]ko (Ameriketako Estatu Batuak) [[Lowell behatoki]]tik, [[Neptuno]]ren orbita azaltzearren ''X planeta'' baten bila ari zela. Plutonen orbita-eszentrikotasun handiak eguzkitik hurbilen dagoen zortzigarrena bihurtzen du orbitaren zati batean; hau da, Neptunoren orbita zeharkatzen du aldizka: azken aldiz, 1979ko otsailaren 17tik 1999ko otsailaren 11ra bitartean.
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda
| zabalera = 30em
| erreferentziak =
}}
===Oharrak===
{{erreferentzia zerrenda|taldea=lower-alpha}}
{{Eguzki sistema aurkibidea}}
|