|
[[Fitxategi:Dashiell hammett.jpg|thumb|right|Dashiell HammetHammett]]
'''Dashiell HammetHammett''' (Saint Mary, [[Maryland]], [[Ameriketako Estatu Batuak]], [[1894]] - [[New York]], [[Ameriketako Estatu Batuak]], [[1961]]) [[ingeles]]ezko idazlea izan zen. HammetHammett AEBetako polizia eleberri errealistaren, gerora "beltza" deitua izan den generoaren, sortzailea da. 1934an literatura egiteari utzi bazion ere, eragin nabarmena izan zuen XX. mendeko polizia gaietako eleberrigileengan. HammetekHammettek bere garaiko gizartearen bortxakeria eta ustelkeria begirada zorrotzez islatzen jakin zuen, elkarrizketa zorrotz trebez osaturiko eleberrietan. [[Macarthismo]]aren garaian kartzelara sartu zuten iritzi politiko aurrerakoiak zituela eta. HammetenHammetten eleberri asko eraman izan dira zinemara; berak gidoiak ere egin zituen.
== Bizitza ==
Lan honetan lortuko zuen gerora paperetara pasako zituen istorioen ezagutza. Lan honek, ikusitakoak ikusi ondoren, sortarazi zion berezko kode etikoa: behar bada ez besteena bezalakoa, baina zorrotz zaindu zuena hil arte.
1918an , Lehenengo Mundu gerraren azken urtean, sartu ziren gerran AEBak. HammetHammett alistatu egin zen. Urte horretan tuberkulosiak harrapatu eta, ondorioz, hurrengo urteetan oso osasun kaskarra izan zuen: sendatu eta berriro makaldu, behin eta berriro.
Garai honetan ezagutu zuen erizain bat: Josephine Dolan. Berarekin joan zen [[San Francisco]]<nowiki/>ra bizitzera. Han jaio zen bere lehenengo alaba.
Bere detektibe lanetan segitu nahi zuen. Fatty Arbuckleren epaiketan lan egindakoa zela uste da. Baina 1922rako etsi egin zuen: tuberkulosiaren kontrako borroka ikaragarria zen eta, ordurako, neurrigabe edaten hasia zen.
=== Politika ===
Urte hauetan egoera politikoa pil-pilean zegoen: Espainian [[Gerra Zibila]], eta Alemanian [[nazismoa]]<nowiki/>ren goraldia. Horren aurrean bera antifaxisten alde jarri zen: Pinkertongo garaietatik bere ideologia ezker aldera lerratu zen.
1941ean, bera osasunez hobeto zegoela, AEBak [[II. Mundu Gerra]]<nowiki/>n sartzerakoan, alistatu nahi izan zuen. Bada, hirugarrenean lortu zuen −dirudienez haren zalea zen harrerako medikua−. [[Aleutiarrak|Aleutiarretara]] bidali zuten. Bertan, beste zereginen artean egunkari bat plazaratu zuen. Hori ezin izango zuen bestela egin, hau da, armadan izan ez balitz: bizitza zibilean ordurako [[FBI]] atzetik baitzuen.
Gerra ostean, batetik, Mary alaba berarekin bizitzera joan zelako, eta, bestetik, alkoholarekin jarraitzen zuelako, Hellman uxatu zuen Hammettek. Azkenean, eta heriotzaren mehatxupean, utzi zion edateari, betirako. Hemendik aurrera, zintzotu eta idazten eta politikan aritu zen, eta Hellmanekin adiskidetu.
Politikan, AktibitateAntiamerikar anti-amerikarrenJardueren aktapeanLegeari jarraituz epaituta zeuden komunisten fidantzak lortzeko elkartekoa zen. 1951ean epaitutako batzuk ihes egin zutela eta, azterketapean jarri zuten elkartea. Hammmett deitu egin zuten epaiketara galdekatzeko: elkartearen jarduerei buruz eta fidantzak pagatzeko dirua jarri zutenen gainean. Hauen izenak emateari uko egin zion, Konstituzioaren 5. Emendakinak zioenean oinarrituta. Giltzapera eraman zuten. 6 hilabete eman zuen han. Astindu ederra izan zen hura.
Handik atera eta Hazienda bila joan zitzaion diru eske, hainbat urtetan irabazitakoen zergak ez zituelako ondo pagatu: dena bahitu zioten. Lagun baten etxera bizitzera joan behar izan zuen [[New York]]<nowiki/>en. Berriro azaldu behar izan zuen [[Joseph McCarthy |McCarthy senadoreasenataria]]<nowiki/>ren aurrera.
1961ean hil zen. ''[[New York Times]]-''ek bereharen lanaren goraipamena egin zuen.
☁
== Erreferentziak ==
{{commonskat}}
{{ lur | data=2011/-12/-27}}
[[Kategoria:Ingelesezko idazleak]]
{{DEFAULTSORT:Hammet, Dashiell}}
[[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako idazleak]]
[[Kategoria:Marylandarrak]]
[[Kategoria:1961eko heriotzak]][[Kategoria:1894ko jaiotzak]][[Kategoria:Ingelesezko idazleak]][[Kategoria:Marylandarrak]][[Kategoria:Ameriketako Estatu Batuetako idazleak]]
{{bizialdia|1961eko|1894ko|Hammett, Dashiell}}
| 