Nano marroi: berrikuspenen arteko aldeak

'''Nano marroiak''' [[izar]]ra baino gutxiagoko [[masa]]dun objektuak dira, eta, beraz, bere [[nukleo]]an [[hidrogeno]]aren fusioko erreakzio nuklearrak izateko gai ez dena. Alabaina, apenas du diferentziazio kimikorik bere sakontasunaren arabera, bere bizitzaren uneren batean [[konbekzio]]a jasan bait du azaletik erdiguneraino hondakinezko [[isotopo]]en fusiozko erreakzio ahulen ondorioz. Masaren gorengo muga ondo ezagutzen da, 75 eta 80 [[jupitertar masa]]ren artean dagoelarikdago [[metaltasun]] mailaren arabera. [[Gasezko erraldoi]]rik masiboenetatik bananduko lituzketen gutxienezko masari dagokionez, hau 13 jupitertar masakoa izango litzateke, uneeta honetatikhortik aurreragora objektua bere [[deuterio]] guztia fusionatzeko gai delarikda. 65 jupitertar masatik aurrera, deuterioaz gain [[litio]]a ere erretzen dute.

Litioa objektu hauek masa txikiko izarrengandik bereizteko elementu bereziki interesgarria da, azkar suntsitzen bait da hidrogenoaren fusio erreakzioetan (zehazki [[Protoi-protoi kateak|PPII kateetan]]) hidrogenoarekin soilik 1.000.000 kelvinetan erreakzionatzen baitu. Masa txikiko izarrak (0,1 eguzki masa baino gutxiagokoak) erabat konbektiboak dira, eta, beraz, euren barnealdea ondo nahastua dago eta litioa hidrogenoarekin batera erretzen da milioika urte gutxi batzuetan. Aldiz, gure Eguzkiaren antzeko masa edo handiagoa dutenek bai mantentzen dute litioa euren atmosferetan, konbekzioa ez baita nukleoraino iristen. Nano marroi batean, bere masa txikiaren ondorioz, hidrogenoa ez da bere fusioa eragiteko behar duen tenperatura eta presiora iristen, eta litioa ez da suntsitzen, nano marroian bere existentzia guztian geratuz. Litio hau bere [[igortze espektro]] bereizgarrien bidez detekta daiteke, proba haueta nano marroien identifikaziorako ohiko proba delarikda. Proba hau, lehen aldiz, [[Rafael Rebolo]]k zuzendutako IACko taldeak erabili zuen. Proba ez da perfektua, litioaren erretzea euren erreakzio motelen ondorioz amaitu ez duten masa txikiko izarrak egon baitaitezke. Pentsatu zen, baita ere, deuterio falta neurtzea nano marroia den ala ez frogatzeko, baina datu hau neurtzen askoz zailagoa zen, hidrogenoaren eta deuterioaren espektro lerroak oso antzekoak baitira.

Bere masa txikiaren ondorioz, tartekoa planeta erraldoien eta masa txikiko izarren artean, nano marroiak bien arteko lotura paregabea dira. Bereziki, nano marroien eraketa ez da ezagutzen, oraingoz behintzat material solidozko nukleo batetik abiatuta disko zirkumestelar baten barnean planeta bezala ala laino molekular baten fragmentazioa eta grabitate kolapsotik abiatuta izar bezala eratzen diren jakiterik ez dagoelarikdago. [[2003]]an [[Orion (konstelazioa)|Orion]] [[konstelazio]]an nano marroi motako objektu batzuk aurkitu ziren, 5 jupitertar masa bezain masa txikikoak.