Erasmo Formiakoa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Josugoni wikilariak «San Erasmo» orria «Erasmo Formiakoa» izenera aldatu du |
No edit summary |
||
6. lerroa:
| heriotza data = [[303]]an
}}
'''San Erasmo Formiakoa''', baita ere '''San Telmo''' edo '''San Elmu''', santu eta martiri kristaua izan zen, 303 inguruan hil zena.
==Izena==
Erasmo izen propio maskulinoa da. Greziera hitzetik Έράσμιος, ἐράω-tik (maite, gogo izan) dator. Latinezko aldaera Desiderius (Desiderio) da. San Erasmo, Gaetako patroia, Italian Sant’Elmo izenarekin ezagutzen da, hortaz, zenbait hizkuntzetako Telmo.
{|
|-
24. lerroa:
|-
| '''Izena gehien erabiltzen den eskualdean''' || Mendebaldea
|-▼
|}
===Aldaerak===
{|
| '''[[Gaztelania]]''' || Erasmo, Telmo▼
|-
| '''[[Alemanera]]''' || Erasmus
46 ⟶ 41 lerroa:
| '''[[Daniera]]''' || Erasmus
|-
| '''[[
|-
| '''[[Finlandiera]]''' || Erasmus, Rasmus
|-
| '''[[Frantsesa]]''' || Érasme
▲|-
▲| '''[[Gaztelania]]''' || Erasmo, Telmo
|-
| '''[[Georgiera]]''' || ერასმუსი (Erasmusi)
83 ⟶ 80 lerroa:
|}
==Kondaira==
==Bibliografía==▼
* Montes Vicente, José María (2001). ''El libro de los Santos.'' Alianza, Madrid. ISBN 84-206-7203-3.▼
* Tibón, Gutierre (1994). ''Diccionario etimológico comparado de nombres propios de persona.'' Fondo de Cultura Económica, México. ISBN 968-16-2284-7.▼
* ▼
Yáñez Solana, Manuel (1995). ''El gran libro de los Nombres.'' M. E. Editores, Madrid. ISBN 84-495-0232-2.▼
▲Erasmo Formiakoa, 303 inguruan hil zena, San Elmu izenarekin ezagutzen da ere, itsasgizonen eta biolinisten patroia da. San Telmoren suak santu horren ohorez dauka izena, nahiz eta azkenean, San Pedro González Telmori egokitu zitzaion. Azken santu hau, XII. mendekoa, domingotar ordenakoa zenez, San Telmo, zenbaitetan, irudikatzen da domingotar jantzita bela edota ontzi batekin. Santu horri gomendatzen zitzaien Ameriketako konkistara zihoazen espainiar itsasgizonak. Erasmo bazen ere kristau kondairen hamalau santu laguntzaileenetariko bat, Europako erdialdean gurtzen da bereziki bitartekari moduan. Honen jaia ekainaren bian ospatzen da.
San Elmuren aktak bildu dira, zenbait neurritan, legendetatik. Horietan Siriako apezpiku batekin, Erasmo Antiokiakoarekin, nahasten dira. Jakobo de la Voráginen ustez, berak idatzitako urrezko legendan, Formia eta Campaniako apezpikua zen. Eremita bat Libanoko mendietan eta Diokleziano enperadorearen garaiko martiria.
Legendaren arabera, Dioklezianoren jazarpenak hasi zirenean, Erasmo epai batengana eraman zuten non listua bota era irain zioten. Geroago, egindako zaurien eraginez, zainak lehertu zitzaien.
Erasmok adore handiz jasan zituen tortura horiek. Suge eta harrez betetako fosa batean sartu zuten, irakiten zegoen oliorekin gorputza busti zuten eta eskuak sufrez estali zituzten, baina berak tortura guztiak harrigarrizko estoizismoarekin pairatu zituen Jaungoikoa laudatuz eta eskerrak emanez. Torturatzaileen gainean eroritako izugarrizko ekaitzak Erasmo heriotzatik salbatu zuen, santuen babesa zuen eta. Hala ere, Dioklezianok, estuagoa zen beste zanga batean sarrarazi zion sugeek eta harrek Erasmo hil zezaten.
XV. mendeko fresko bat, Erasmoren oinazeak erakusten dituena. Bastadeko Santa Maria eliza, (non dago?) Suedia.
Dioklezianoren ondorengoa Maximiano Hercules izan zen, Voragineren ustez haren aitzindaria baino txarragoa. Erasmok Ebanjelioa jarraitu zuenez predikatzen, berriro jazarri zuten. Ur irakitan sartu zuten eta saiatu ziren santuaren ahoa ixten urtutako metal konbinazioa batekin. Berriro ere, aingeru bat etorri zen hura laguntzeko torturatzaileengandik babestuz. Enperadoreak haserre bizian, pintxoz iltzatutako upel batean agindu zuen Erasmo sartzea eta mendi baten gainetik errodatuz botatzea, baina aingerua berriz salbatu zuen. Beste tortura batzuk pairatu zituen:
:''“Haginak errotik kendu zizkioten (…) kurrikekin. Zutabe batera lotu eta parrila batzuen gainean erre egin zuten. Atzamarrak iltzatu eta begiak kendu zizkioten. Biluzik, eskuak eta oinak zaldi batzuetara loturik, hauek tiraka Erasmoren zainak lehertu arte.
Urrezko legenda horren bertsioak ez du kontatzen nola Erasmok alde egin zuen Libanoko mendietara eta nola iraun zuen bizirik bakarrik jaten bele batzuek eramaten ziotenarekin. Berriro harrapatu zutenean, enperadorean aurrean eraman zuten. Horrek agindu zuen galipotekin igurtzirik erre izatea (Neron garaiko jokoetan lehenengo kristauekin egiten zen moduan), baina, bizirik atera zen. Hau ikusita, atxilotu zuten gosez hiltzeko asmoz, baina ez dakigu nola hark espetxetik alde egin zuen.
Berriz ere harrapatu eta torturatu zuten Iliriko probintzian predikatu eta pagano asko konbertitu zituelako. Azkenean, eta legendaren arabera, haren sabela bitan zatitu zuten eta tripak dibidieta baren inguruan borobildu zien. Legenda berantiar hori baliteke ikono baten interpretazioa izatea, non Erasmo dibidieta batekin agertzen den, honela itsasgizonen patroia zela sinbolizatuz.
==Itsasgizonen patroia==
124 ⟶ 100 lerroa:
==Biolinisten patroia==
Erasmo, gainera, biolinisten patroitzat hartzen da (Santa Zezilia, orokorrean, musikari guztiena da). Biolina haren martirioaren garaian existitzen ez bazen ere, patronatua azaltzen da grezierazko hitzaren esanahiak εράσμιος (erasmios) begikoa edo maitagarria delakoa.
▲==Bibliografía==
▲* Montes Vicente, José María (2001). ''El libro de los Santos.'' Alianza, Madrid. ISBN 84-206-7203-3.
▲* Tibón, Gutierre (1994). ''Diccionario etimológico comparado de nombres propios de persona.'' Fondo de Cultura Económica, México. ISBN 968-16-2284-7.
▲*
▲Yáñez Solana, Manuel (1995). ''El gran libro de los Nombres.'' M. E. Editores, Madrid. ISBN 84-495-0232-2.
== Kanpo loturak ==
| |||