Reggio di Calabria: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
30. lerroa:
== Historia ==
===Antzinaroa===
Reggioren jatorriak arkeologia eta mitologiaren artean ezkutatzen dira. Beharbada, III. milurtekotik populazio [[pelasgikoak]] ([[askenazioak]], [[ausonioak]] [[Diodoro Sikuloarra|Diodoro Sikuloarrak]] aipatutakoak eta [[enotrioak]] [[Alikarnasoko Diogenes|Alikarnasoko Diogenesek]] eta [[Estrabon|Estrabonek]] aipatzen dutenak) han bizi ziren. Azkenean, [[italoak]] ezarri ziren ere Erythrà (Gorria) izeneko hiriaren hondarren gainean, Eubeako [[kalkis|
[[Locros|Lokros]] hiriarekin aliatuta, [[Sagra batailan]] parte hartu zuen, K. a. VI. mendean. Estrabonen ustez, Lokroseko 10.000 soldaduk eta Reggioko tropek, [[Krotona|Crotonako]] 130.000 gerlariak garaitu zituzten<ref>Estrabón VI,1,10</ref>.
Reggio Grezia Handiko hiri garrantzitsuenetariko bat izan zen, K. a. V., [[Anaxilao]] tiranoaren agintaldian itzal handia lortuz. Reggioko [[polis|polisak]] lortu zuen garapen artistiko eta kulturala erlazionatuta dago bere eskola filosofikoa pitagorikoarekin eta eskultura eta poesiako eskolarekin.
[[Peloponesoko Gerra|Peloponesoko Gerran]] [[Antzinako Grezia|Atenasekin]] aliatu zenez, [[Sirakusa|Sirakusako]]
Sirakusaren mendean egon zen K.a. 387an baina independentzia berreskuratu zuen K.a. 351n. Demokrazia onartu zen K.a. 433tik aurrera.
Erromako aliatua izanik udalerri bihurtu zen K.a. 89an. Inperioaren garaian hegoaldeko kulturako gune ospetsuenetariko bat izan zen. Hiri honetan ''Regio III Lucania et Brutii''ren (Lucania eta [[Bruzio|Bruzioko]] erregioa) gobernadorearen egoitza zegoen. Reggion [[Via Capua-Rhegium]] jaiotzen zen, [[Tirreno|Tirrenoko]] isurialdea zeharkatzen zuena.
===Erdi Aroa===
[[Bizantziar Inperioa|Bizantziarren]] mende egon zen VI. mendean, Italiako hegoaldean kontrolaturiko lurraldeen metropolia bilakatu zuten. [[Calabriako dukerria|Calabriako dukerriaren]] hiriburua eta Italian greziar errituko ardatza izan zen. K.o. VIII. mendearen amaiera nolabaiteko oparotasuna lortu zuen apezpiku-egoitza izan zenean. [[Goiz Erdi Aroa|Goiz Erdi Aroan]], Reggioko populazioa handitu zen, hiriak zuen garrantzi estrategikoaren seinale. [[Lonbardiar]]ren esku egon zen X. mendean, eta [[arabiar|arabiarrek]] X.-XI. mendeen bitartean hiria menperatu zuten. Azkenean, 1005ean Pisako Errepublikak, longobardoek, bizantziarrek eta normandoek kanporatu zituzten. 1060an Roberto il Guiscardo
===Aro Modernoa===
Siziliarekin zituen merkataritza harreman nagusiak zirela eta [[Gonzalo Fernández de Córdoba|Gonzalo Fernandez de Córdobak]] Reggio konkistatu zuen [[Fernando Katolikoa]]ren koroarentzat. Turkiarren eta [[Berberia|berberiarren]] inbasioek hiria suntsitu zuten XVI. mendean. Bestalde, espainiarren zerga zapaltzaileek eta izurriak Reggio endekapenera eraman zuten. Egoera honek behea jo zuen 1783ko lurrikararekin. Seismo honek larriki kaltetu zuen Reggio eta hegoaldeko Calabria guztia.
===Aro Garaikidea===
1806an, [[Napoleon Bonaparte|Napoleonek]] hiria okupa eta dukerria izendatu zuen, bere kuartel nagusia ezarriz. Reggiok zerikusi izan zuen [[Italiaren bateratzea|Risorgimentoko]] matxinadetan, geroago [[Italiako Erresuma (1861-1946)|Italiako Erresumako]] parte bat izateko.
1860ko abuztuaren 21eko goizean, Piazza di Duomo bataila gertatu zen. Honen ondoren [[Giuseppe Garibaldi|Giuseppe Garibaldik]] [[Bi Sizilietako Erresuma]] konkistatu zuen eta [[Vittorio Emmanuele II.a]] erregeari eman zion. Hiriko sindikoak, Brun Antonio Rossik, izan zen lehena aldarrikatzean [[Bi Sizilietako Frantzisko II.a|Frantzisko II.aren]] agintaldia bukatu zela.
1873ko lurrikarak hiriaren erabateko gainbehera ekarri zuen. Berriki pairatu duen beste lurrikara bat 1908ko abenduaren 28an izan da. Lurrikarak itsasikara (tsunami) bat eragin zuen hiria hondatuz. Hiria berriztu zen lurrikararen kontrako irizpideak jarraituz, hala nola, garaiera gutxiko etxeak, kale elkarzutak... [[II. Mundu Gerra|II. Mundu Gerran]] britaniar armadaren 8. erregimentuak bonbardaketa biziak egin zituen. Hiria liberatu zutenerako 1943an,
Hirurogeiko eta laurogeiko hamarkaden artean, antolatutako kriminalitatea garatu zen hiriko degradazioa sortuz, baina laurogeitamarreko hamarkadatik mugimendu berritzaile<ref>http://www.heliosmag.it/GIUGNO2003/PIAZZA.html
91. lerroa:
== Politika ==
[[2012]]ko [[urriaren 9]]an, [[Mario Monti]]ren gobernupean, Italiako Barne ministro zen Anna Maria Cancellierik hiriko udal gobernua deuseztatu zuen, udal gobernuak [[Ndrangheta]] izeneko [[mafia|erakunde mafiosoarekin]] zeukan
== Ekonomia ==
Metropoliko ehun industriala garapen askorik gabe mantentzen da 1908ko lurrikararen ondorioz. Aurretik industria, [[Zeta (gaia)|zeta]] eta [[bergamota]] ziren gai ekonomiko nagusiak.
Azken hamarkadetan hainbat industria
Azken urteotan, ekonomia jarduera moldatzen saiatu dira, [[turismo]]ra bideratuz, bai kokapenaz zein antzinaroko arrasto eta natur inguruez baliatuta. Bestalde, nekazaritza arloan produktu nagusia
== Garraiobideak ==
|