Messina: berrikuspenen arteko aldeak

[[File:Grezia Handia.jpg|thumb|Grezia Handia]]Gaurko Messina, [[Tuzidides|Tuzididesen]] ustez, [[K. a. VIII. mende]]aren inguruan [[Kumas|Kumasko]] grekoek fundatu zuten (berharbada [[sikuloak|sikuloen]] ezarpen baten gainean) eta [[Kalkis|Kalzis]] eta beste [[Eubeako golkoa|Eubeako]] hirien kolonoek populatu zuten, Kalkisko Perieresek eta Kumasko Kratemenes zuzendatukoak. Hala ere, Scymnus Txius eta [[Estrabon|Estrabonen]] ustez, Siziliako [[Naxos|Naxosen]] kolonia zenez (kalkidiar kolonia), K. a. 735 urtearen ondoren fundatu zen.

K. a. 426an Messanak ateniar aliantza utzi zuen eta Sirakusarekin aliatu zen. Ordutik hiria Sirakusa eta [[Lokri]] aliatuen portua izan zen. Messanak Naxos eraso eta menperatu zuen, baina itzultzean [[Sikuloak|sikuloek]] eta [[leontinoak|leontinoek]] garaitua izan zen. Ondoren, Messana alperrik setiatu zutenakzuten. K. a. 424an bake orokorra sinatu zen baina barneko liskarrekliskarrak erraztuzirela zuteneta, [[Lokris|Lokris EpizefiriarenEpizefiriak]] menperatutahiria kontrolatu izateazuen K. a . 415 arte. Urte honetan Atenasko flota irlara etorri zenean (Atenasko espedizioa), Messana neutrala izan zen atenastarren eta sirakusiaren eskaerei jaramon egin gabe.

KartagoarrekKartagotarrek K. a. 397an arpilatu zuten hiria. Beranduago [[Sirakusako Dionisio I.a|Sirakusako DionisioDioniso I.ak]] konkistatu zuen. K. a. 288an [[mamertinoak|mamertinoek]], traizioztraizio batez baliatuz, hirian sartu ziren eta gizon guztiak hil ondoren, emakumeak hartu zituzten beraien emazteak izateko. Hiria base bat bilakatu zenzuten inguruak arpilatzeko. Azkenean, topo egin zuen Sirakusako espantsionismoarekin. Hieron II.ak, Sirakusako tiranoak, mamertinoak garaitu zituen (K. a. 269) Milasen ondoan (gaurko [[Milazzo]]), [[Longanus]] ibaian eta jarraian Messana setiatu zuen. Kartagok, mamertinoen aliatua zenez, Sirakusa lagundu zuen. Hieron II.ak K. a. 264an Messina eraso egin zuenean, mamertinoek erromatar errepublikari aliantza bat eskatu zioten.

Erromatarrek ez zuten berehaka erantzun Kartagoko interesa Sizilian baino ez zegoela uste zutelako, baina,zegoelakoan. bestaldeBestalde, Erroma ez zegoen prest ikusteko kartagoarrennola kartagotarrak hedatzen ziren SiziliarenSizilian. zeharkoHau hedapenaizan etaziztekeen Italiako inbasioainbasioaren aurreko fase bat. Hori dela eta, K. a. 264an erromako tropak Sizilian lehorreratu ziren, (ha zen lehen aldiz erromatarrek borroka egiten zutela [[Italiar penintsula|Italiar penintsulatik]] kanpo).

[[Lehen Gerra Punikoa|Lehen Gerra Punikoaren]] amaieran, Messina Erromako hiri askeaaske eta aliatuaaliatu bilakatu zen. Erromatar garaian, oraindik Messana izenarekin ezaguna zen, itsasargi bat garrantzitsu bat zuen. Messana [[Sexto Ponpeio|Sexto Ponpeioren]] basea zen [[Zesar Augusto|Zesar Augustoren]] kontrako gerran.

Erromatar inperio desagertu eta gero, zenbait herrik, bata bestearen ondoren, konkistatu zuten hiria: godoek, Bizantziar inperioakInperioak 535ean, arabiarrek 842an eta 1061an normandiar anaiek Roberto Giskardok eta Roger Bossok (geroago Siziliako[[Roger I.a Siziliakoa|Roger I.a Siziliako]] kondeak). K. o. 1189an Ingalaterrako [[Rikardo I.a Ingalaterrakoa|Rikardo I]].ak Messinan eten bat egin zuen Lurralde Santura zihoala. Hiri hau okupatu zuen tarte batez bere arrebaren doteari buruzko eztabaida batean, Siziliako Gilenekin ezkonduta zegoena.

Seguruena, Messina portutik izurri[[Izurrite Beltza|izurrite beltza]] Europan sartu zen 1347an. Kaffatik (Krimea penintsula) zetozen genoar itsasontziek ekarri zuten. [[Loiolako Inazio|Loiolako Inaziok]] 1548an, munduko lehen jesuslaguneko ikastetxea fundatu zuen, beranduago ''Studium Generale'' bilakatuko zena, gaurko Messinako Unibertsitatea.

[[Lepantoko gudua|Lepanto GudaGudua]] (1571) irabazi zuten kristau itsasontziak Messinatik irten ziren. [[Miguel de Cervantes]] espainiar idazlea, guda honetan parte hartu zuena, hiriko ''Hospitak Handian'' sendatu zen. Hiriak osperik handiena XVII. mendearen hasieran lortu zuen, espainiarren agintepean. Garai hartan Europako hamar hiri handiren artean zegoen. Messina 1674an matxinatu zen 1674an eta, denbora batez burujabe izan zen frantziar [[Luis XIV.a Frantziakoa|Luis XIV.]]<nowiki/>ren laguntzarekin baina [[Nimega]] Bake itunak espainiarren berreskurapena eta arpilatzea ahalbideratu zuen. Unibertsitatea, senatua eta erromatar garaitik izan zituzten pribilegio guztiak abolitu ziren. Espainiarrek izugarrizko gotorleku bat eraiki zuten eta ordutik Messinaren gainbehera joan zen. 1717 eta 1721aren artean Espainiak eta [[Aliantza Laukoitza|Aliantza Laukoitzaren]] borrokan, aliatuek setiatu eta konkistatu zuten Messina. 1743an hirian izandako izurri batek 48.000 lagun hil zituen<ref>"Epidemiology of the Black Death and Successive Waves of Plague" by Samuel K Cohn JR. ''Medical History''.</ref>. 1783an1783kon lurrikara bateklurrikarak hiria hondatu ondoren,zuen eta zenbait hamarkada behar ziren Messina berreraikitzeko eta aurreko bizitza kulturala berreskuratzeko.

Messina, Italia[[Italiako batzekoErresuma (1861-1946)|Italiaren Batasuna lortzeko]], lehengo momentutik matxinatu zen beste italiar hiri batzuekin. 1848an borboien kontra asaldatu ondoren errukirik gabe zapalduta izan zen. Milazzo gudaren ondoren (1860), [[Garibaldi|Garibaldiren]] osteek hiria askatu zuten. Italia batzearen pertsona garrantzitsu bat, [[Giuseppe Mazzini]], Messinan diputatu aukeratu zuten 1866ko hauteskunde orokorretan.