Arroxela: berrikuspenen arteko aldeak

| herritarra = Arroxelararroxelar

[[JoannesJoanes Leizarraga|Joanes Leizarragak]]k hiri honetan argitaratu zuen ''Testamentu Berria'' [[1571]]ean, [[euskara]]zko lehen [[Biblia]].

X. mendean lehendabizikozlehenbizi agirietan agertu zenean herrixkak ''Rochella'' ([[gaskoi (hizkuntza)|gaskoizko]] ''Roche''- haitz- hitzaren txikigarria) zuen izena. XI. mendean [[hiri-gutun]] (''charte de commune'') lortu zuen.

[[Ré uhartea|Ré uhartetik]] gertu bere kokapen estrategikoari esker, [[Euskal Herria]] eta [[Bretainia]] arteko portu nagusi bilakatu zen eta [[Ingalaterra]] eta [[Hansa]]rekin merkatalmerkataritza-harreman estuak landu zituen. [[Ehun Urteko Gerra]]n ingelesen eskuetan izan zen [[1372]]an, [[Arroxelako gudua (1372)|Arroxelako guduan]] [[Gaztelako Koroa|Gaztelak]] ingelesak menderatu arte.

MerkatalMerkataritza-harremanak eta [[Paris]]etik urrun egoteak erreforma bultzatu zuen hirian eta [[protestantismo|protestanteen]] hiriburu bilakatu zen<ref>{{erreferentzia|izenburua= The rise and fall of Renaissance France, 1483–1610'' |izena= Robert Jean |abizena= Knecht |orrialdea= 355 |url= http://books.google.com/books?id=nuyx5E_wp7QC&pg=PA355}}</ref>. [[1571]]n bertan babestu ziren [[higanot]]ak [[Joana III.a Nafarroakoa]]k zuzenduak. [[Karlos IX.a Frantziakoa]]k autonomia hau bukatzeko asmoz, hiria [[Arroxelako setioa (1573)|setiatu zuen]] baina ingelesen laguntzari esker hiria eustea lortu zuen.

XVIII. mendearen hasieran, biztanleriaren % 90a [[Protestantismo|protestante]] zen eta ardo, gatz, bakailao eta [[Kanada]]tik zetozen larruen salerosketez bizi zen. Baina [[Richelieu kardinala]]k eta [[Luis XIII.a Frantziakoa]]k ezin egoera mantendu eta hiria [[Arroxelako setioa (1627-1628)|berriro setiatu zuten]]. Setio gogor honen ostean hiriak bere eskubideak eta biztanleriaren % 20a galdu zituen. [[Katolizismo]]ra aldatu (''[[dragonnades]]'') nahi ez zutenek erbesteratzea erabaki eta iheslariek [[New Rochelle]] sortu zuten Ameriketako Estatu Batuetan<ref>{{erreferentzia|url= http://books.google.com/books?id=ekSkZXXjVWUC&pg=RA1-PA584 |izenburua= Fortress of the soul: violence, metaphysics, and material life |urtea= 2004|izena= Neil |abizena= Kamil |orrialdea= 584}}</ref>.

[[Bigarren Mundu Gerra]]n, alemaniar ''[[kriegsmarine]]''k portuaren garrantzi estrategikoaz ohartu eta [[urpekontziItsaspeko|itsaspekoentzat]]rentzat base handia eraiki zuen. Berriro setiatua, hiria Paris baino bederatzi hilabete beranduago errenditu zen. Askatua izateko Frantziako azken hiria izan zen<ref name="Barbour">{{erreferentzia |izenburua=France |egilea=Philippe Barbour, Dana Facaros, Michael Pauls |orrialdea=356 |url=http://books.google.com/books?id=vg5rGDiCXmQC&pg=RA1-PA356}}</ref>.

* ''Grosse Horloge'' atea.

* Pizkundetar udaletxea.

* Frank Delmas lorategia.

* ''Bout du Monde'' (munduko amaiera) itsasargia.

== ArroxelatarArroxelar ezagunak ==

* [[Jacques Nicolas Billaud-Varenne]], politikaripolitikaria.

* [[Aimé Bonpland]], botanikobotanikaria.

* [[William-Adolphe Bouguereau]], margolarimargolaria.

* [[Jean-Loup Chrétien]], astronauta.

* [[John Theophilus Desaguliers]], matematikarimatematikaria.

* [[Guy-Victor Duperre]], almirantealmirantea.

* [[Jean Duvignaud]], idazleidazlea.

* [[Eugène Fromentin]], idazle eta margolarimargolaria.

* [[Bernard Giraudeau]], aktoreaktorea.

* [[Guy Laroche]], diseinatzailediseinatzailea.

* [[Melissa Lauren]], aktoresaaktore pornopornoa.

* [[Fabrice Neaud]], komikigilea.

* {{Herria|Israel|Donibane AkrekoaAkre}} (1972)

* [http://www.larochelle.fr ArroselakoArroxelako webgune ofiziala] {{fr}}