Vedak: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t 88.0.78.145 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Addbot wikilariaren azken bertsiora itzularazi da.
tNo edit summary
1. lerroa:
'''Vedak''' ([[sanskrito]]z {{lang-sa|वेदा ''|véda''}}, "«[[ezagutza]]"») Indiako[[India]]ko literaturaren lau testu zaharrenen izena da. Testu horiek egun desagertuta dagoen [[erlijio vedikoarenvediko]]aren oinarria ziren; erlijio hauhura [[hinduismo]]aren aurrekoa izan zen. Beraz, testu vedikoak [[vedismo]]a edo kultura vedikoaren barnean garatu ziren, [[kasta (hinduismoa)|kastetan]] (varna edo kolorea) eta [[ashram (etapa)|ashrametan]] (bizitzako etapak) oinarritzen dena.
[[Fitxategi:Student learning Veda 5.jpg|thumb| Ikasle bat Vedak ikasten.]]
 
== Hitzaren etimologia ==
Esan dugunez, Vedak''veda''k sanskritoz[[sanskrito]]z hitzak literalki "«ezagutza"» esan nahi du. ''Veda'' izena ikusmenarekin (*weid) lotutako [[indoeuropar]] hitz batetik dator. Hortik latinaren "''{{lang|lat|vedere"}}'' («ikusi») eta "''veritás"'' («egia») sortu ziren.
 
== [[Sruti]] eta [[smriti]] ==
Orotara, lau Vedak, [[Upanishad]]ak eta [[Vedanta sutra]]k shruti (entzundakoa) deitzen dira, iraganean Jainkoak jakintsu batzuribatzuei ahoz adierazitako komunikazioa.
 
Sruti hitza smritiren ([[oroimen idatzia|oroitutakoa]]) kontraposizioz erabiltzen da, gainontzeko literatura vedikoa dena: [[Purana]]k, [[Itijasa]]k ([[Mahabharata]] edo [[Ramaiana]] bezalako istorioak) etab...eta abar, [[Viasa]]k berak gizakiei, kriptikoak diren Vedak ulertzen laguntzeko idatzitako azalpentzat hartzen direnak.
 
Lehen hiru Vedak jatorrizko banaketa nagusia izan ziren, traí ere deitua (trayi: "hirukoitz(a)"), hau da:
18 ⟶ 19 lerroa:
 
== Zenbait egile ==
Vedetako ereserki bakoitzak bere egilearen izena eramaten du ([[Anguiras]], [[Kanua]], [[Vásishtha]], [[Vishuamitra]] etab...eta abar). ZiuraskiZiur aski klanak dira, norbanako pertsonak baino gehiago.
Gaur egun, Indian [[Veda Viasa]] jakintsu mitikoak lau Vedak idatzi zituela onartuta dago. Veda Viasa izena beraren esanahiak hori bera adierazten du: berak bitan zatitu zituen Veda bakarra, hau da, Kristo aurreko II.milaurteko [[Rig-veda]]. "Vi"k bitan zatitu esan nahi du. Dena dela, Átharva-vedak beste tradiziotik jasotakoa ematen du.