Frida Kahlo: berrikuspenen arteko aldeak

▲Magdalena Carmen Frida Kahlo Calderon uztailaren 6an jaio zen Coyoacan-en, Mexikon. Lau ahizparen arteko hirugarrena zen; Alemaniatik emigratutako judu hungariarra zuen aita eta mexikar mestizo katolikoa ama. Urte horretan, Picassok “ Avignongo andereñoak” pintatu zuen, kubismoari sorrera emanez. Handik hiru urtera, 1910.ean Mexikoko Iraultza hasiko da, Frida iraultzaren gertaeren testigu izango da, honek bere pentsatzeko eran eragin zuzena izango du. 13 urterekin ikasleen organizazio ezkertiarrean militatzen hasiko baita, 17 urterekin gazte komunisten afiliatu egingo da. Sei urterekin Eskola Alemanean sartuko dute gurasoek eta urte horretan Poliomielitisak jo eta herren txikia utzi zion eskuineko zangoan. Ezin izango du gaitza berdindu, zango bat bestea baino meheago geratuko zaio. Gainontzeko umeen trufagai izango zen eskolan eta konplexuak jota biziko zen aurrerantzean. Iraultza sobietarra biziko du gertutik eta arreta osoz eta Lehen Mundu-Guerraren amaieraren testigu ere izango da. 15 urterekin “Prepa”eskolan sartuko da; 2000 ikasleren arteko 35 nesketako bat zen, medikuntza ikasi nahi zuena. Bertan mural bat margotzen zegoela ikusi zuen lehenengo aldiz Diego Rivera muralista mexikar ospetsua.

▲Fridari oso gazterik ezagutuko zaizkio harremanak, nola mutilekin hala neskekin, baina guztien artean ikaskide zuen Alejandro Gomez Arias-ekin izan zuena gogoangarrienetako bat da. 1925eko irailaren hamazazpian, Alex eta Frida eskolatik Coyocanera zihoazela, tranbia bat jo zuen biak zeramatzan autobusak. Fridaren diagnostikoa ez zen batere ona: orno-hezurrak, saihetsak,hausturak,aldaka apurtuta ... istripu honek zeharo balditzatuko du Fridaren bizitza, 34 ebakuntza egingo dizkiote eta urteak emango ditu ohean etzanda, igeltsuzko gerruntzeak ere eraman behar izango ditu. Ordu luzeak eman behar izan zituen bere gelan. Fridaren asperraldia alaitzeko, bere ahizpak, logelako zapaian ispilu bat jartzea otu zitzaion. Fridak, bere buruaren isla ikusita laster hatuko du bere autoerretratua egiteko erabakia, aitari pintura zaharrak eskatuta. Gurasoek kaballete bat egingo diote lientzuak eutsi ditzan.

▲Sasoi horretan, Mexikon, mugimendu artistiko berri bat sortu zen, Europako modeloak atzean uzteko asmoz eta arte estilo independiente berri bat sortuz, kultura mexikarraren sustrai eta folklorean oinarrituz. 1927. Urtearen amaiera, Frida ia guztiz osatuta zegoen eta artista talde berri honetara batu zen 1928an. Bertako jendearen bitartez ezagutuko zuen Diego Rivera muralista. Diegok Fridarengan izandako eragina ezin daiteke ukatu baina Fridak bere artearen independentzia lortzea lortu zuen bere obren ezaugarriak originalak zirela oso. Gutxinaka-gutxinaka bereizten joan zen, ez bakarrik Riveraren emaztea izateagaitik, bere izaera pertsonalagaitik batik-bat. Mexikoko jantzi mitikoak erabiltzen hasi zen, tehaiantepec deiturikoak. Orrazteko zuen era propioarekin bat. 1930.ean EEBB joan ziren biak, Diegoren enkarguak zirela eta. Bertan hasiko dira Fridaren bizitzan sufrimendu handia eragindako gertaera: abortoak. Handik hiru urtera, euren aberrira bueltatu ziren. Urte honetan beste abortu bat nozitu zuen Fridak, eta Diego eta bere ahizpa Cristina elkarrekin zebiltzala jakitean, alde egin zuen, harremana hautsiz. 1937.urtean, Espainiako Gerra Zibila hasita zegoela, Trotski senar-emazteak iritsi ziren Mexikora, Fridaren familiaren Etxe Urdinean kokatuta. Bertan hasiko da Frida eta Sobiertar Batasuneko buruzagiaren arteko maitasun- harreman laburra. Urte bat geroago, Andre Breton, Surrealismoaren aitzindaria heldu zen Mexikora. Kahloren lana ezagutu eta miretsi zuen. Orduan hasiko dira Fridaren lehen salmenta garrantzitsuak eta bakarkako erakusketa New Yorken. 1939an Parisera joan zen, beste erakusketa bat izan baitzuen. Bertan surrealistak ezagutu zituen baina bere osasun egoera delikatua zenez gero Mexikora bueltatu behar izan zen. Ospea eta arrakasta irabazia zuen Fridak, baina baita depresioa eta osasun arazoak ere. 1940an Trotski hil zuten eta Frida atxilo eraman zuten bi egunez, hilketaren susmagarri baitzen. Geroxeago, San Frantziskora joan eta bigarren aldiz ezkondu zen Diego Riverarekin. Bigarren ezkontza eta urte bat geroago Guillermo aita hil zitzaion eta senar emazteak Etxe Urdinean jarriko da bizitzen.

▲Handik lau urtera, Kahlo familia urteetan zehar bizitako Etxe Urdina, Frida

▲[[Fitxategi:San-Angel-Casa-Rivera-Kahlo.jpg|left|thumb|Frida Kahloen etxea]]

▲- “La otra historia del arte: Heterodoxos, raros y olvidados.” Instituto de Cultura. ''Fundación Mapfre.''

▲- “Mujer, ideología y arte”. Ideología y política en Frida Kahlo y Diego Rivera.'' Eli Bartra.''

▲- “FRIDA KAHLO / 1907-2007.” ''Instituto nacional, Bellas Artes.''