|
Herrialde ugari egon ziren borrokan baina nagusienak hauek izan ziren:
* [[Lehen Mundu Gerrako Aliatuak|Lehen Mundu Gerrako Aliatuen]]: [[Frantzia]], [[Bretainia Handia|BretainiarBritainiar Inperioa]] eta [[Errusia|Errusiar Inperioa]], Entente Hirukoitza osatu zutenak. Geroago [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuak]], [[Italia]] (1915etik aurrera) eta [[Serbia]] elkartu zitzaizkien.
* [[Erdialdeko Potentziak]]: 1882an sortutako "Aliantza Hirukoitza" osatzen zuten [[Alemania|Alemaniar Inperioa]], [[Austria-Hungariako Inperioa]] eta [[Italia]],, Italia neutraltasuna atxikitzea erabaki bazuen ere. Gerran zehar, [[Otomandar Inperioa|Turkiar Inperioa]] eta [[Bulgaria]] bildu zitzaizkien. Italiak, bestalde, Aliantza Hirukoitza utzi eta Entente Hirukoitzera aldatu zen 1915. urtean.
[[Fitxategi:Europe 1914.jpg|250px|thumb|left|[[1914]]ko [[Europa]] eta aliantza ezberdinak adierazten dituen mapa: Morez, [[Erdialdeko Inperioak]]; grixez, [[Lehen Mundu Gerrako Aliatuak|Aliatuak]]; eta horiz, herrialde neutralak.]]
Baina seguraski lehen egunetan gehien zabaldu zen sentimendua [[abertzaletasun]]a da,izan etazen, orobat jende gehiena mobilizatu zuena. Hain izan zen nabarmena, non Londresen dachshund zakurrak (jatorriz [[alemania]]rrak) harrika ibili baitzituen jendeak, eta alemaniarren dendak txiki-txiki egin zituzten [[Paris]]en. Jendeak, saldoka, ''[[God Save the Queen|God save the King]]'' kantatzen zuen [[Buckingham jauregia]]ren aurrean, eta gogo beroz erantzuten zioten [[Gilen II.a Alemaniakoa|Gilen II.a]] Kaiserraren “nazio leialtasun”erako deiari. Frantses gazteak la revanche-n haziak ziren, denen irakurgai zela, adibidez, Bi haur Frantziara bueltan, “probintzia galduak” ([[Alsazia]] eta [[Lorrena]]) gogoratuz. Alemaniar gazteek, [[Goethe]]k bere Memoriak liburuan agertzen zuen frantsesen kontrako erromantizismoaren oinordeko, [[eslaviar herriak|eslaviar]] barbaroek eta britainiar merkantilismoak arriskuan jarritako zibilizazio goi mailako baten zaindaritzat zeukaten beren burua. Bitartean, [[Errusia]]n [[paneslavismo]]a errotu zen, aldi berean [[polonia]]rren eta [[Alemania|teutoien]] mehatxua sumatzen zela. Zenbait herritako [[sozialismo|sozialistak]] [[Stuttgart]]en ([[1907]]) eta [[Basilea]]n ([[1912]]) bildu ziren gerraren eta bakearen inguruko auziez jarduteko, bainaez zuten lortu bakezko estrategia bateratu batera iristerik. [[Erresuma Batuko Alderdi Laborista|Laboristek]] britainiar gobernuaren alde egin zuten; gerraren hasieran eratu zen “Batasun Sakratu”ko gobernuan egon ziren [[Frantzia|frantsesak]], eta alemaniar sozialdemokratek tsarren despotismoaren kontrako borrokatzat hartu zuten gerra. Errusiar [[boltxebike]]en talde txiki bat bakarrik atera zen “inhibizio iraultzailearen” alde.
[[Abertzaletasun]]a –abertzaletasuna batez ere– izan zen gerrak hasieran behar izan zuen sentimendua, armadak soldaduz hornitzeko.
|
