Parisko Notre-Dame katedrala: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t 92.57.35.97 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Tegel wikilariaren azken bertsiora itzularazi da.
Cavaillé.
1. lerroa:
[[Fitxategi:NotreDameDeParis.jpg|thumb|320px|right|Parisko Notre -Dame Katedrala, gauez]]
'''Parisko ''Notre-Dame'' Katedrala''' ([[frantses]]ezko ''Andre Maria'') [[Paris]]ko [[Parisko 4. barrutia|4. barrutian]] dagoen [[katedral]] [[arkitektura gotiko|gotikoa]] da. [[1163]]an eraikitzen hasi eta [[1245]]ean amaitu zen. [[Maria]]ri eskainia, [[Jesus]]en amari, [[Paris]]ko [[Île de la Cité]] uhartetxoan dago, [[Sena]] ibaiaren urek inguratzen dutena.
 
Katedrala, distira gotikoaren ideiari estuki lotua sortzen da, garaiko gizarteak nahi eta behar zuen ikuspegi berri bati erantzun bezala, katedrala, kontaktu eta igoera izpiritualeko eraikin bezala hartzen zuen ikuspegia. Arkitektura gotikoa, [[XI. mendea]]ren hasieran, hiri bizitza oso azkar eraldatzen ikusten duen gizarte baten barnean tresna boteretsu bat da. Hiria, arlo politiko eta ekonomikoan (gorantza doazen merkataritza harremanen isla) berebiziko garrantziaz birsortzen da, bere aldetik, burgesia aberatsak eta klero hiritarraren eraginak ere gorantza egiten dutelarik. Honen emaitza, hirietatik kanpo, landatar elkarte monarkikoetan, eraikuntza erlijiosoen beharrak, hiritar oparotasunaren ikur berria den [[katedral]]agatik ordezkatzea da. Eta, [[Frantzia]]ren barnean, gorantza doan duintasun berri baten bilaketari erantzun bezala, Parisko ''Notre Dame'' Katedrala sortzen da.
 
Bereziki, bere CavailleCavaillé-Coll [[organo (musika tresna)|organo]] bikaina nabarmentzen da, ''Notre Dame''ko organojole titular postua, organojole batek jaso dezakeen ohorerik gorenengokoetako bat delarik. Postu hau, [[Louis Vierne]] organojole eta konposatzaile frantziar bikainak bete zuen [[1900]] eta [[1937]] bitartean, Katedralaren gune artistiko eta musikalaren oparotasun handieneko garaia bezala gogoratzen dena.
 
== Eraikuntza prozesua eta ondorengo erreformak ==
11. lerroa:
[[Fitxategi:Notre-Dame-Paris_3.jpg|right|thumb|Ikuspegia hego-ekialdetik]]
 
[[1160]]an dageoeneko, eta Parisen igoera zentralizatzailearen ondorioz, [[Maurice de Sully]] [[gotzain]]ak, garai horretako eliza, San Estebanena, balore berrien duina ez dela dio, eta botatzea agintzen du. Hasierako gotikoa, ordura arte ezinezkoak ziren formak ahalbidetzen dituen bere berrikuntza teknikoekin, hiritar domeinuan ospe kontzeptu berri baten eskariarentzako erantzuna da. [[Luis VII.a Frantziakoa]]ren erregealdian, eta errege honen babespean, egitasmo hau, euren botere berriaren ikurraren sorreran interesa duten klase sozial guztiek ekonomikoki babesten dute. Honela, eta egitasmoaren handitasuna kontutan hartuz, egitarauak azkar jarraitu zuen, baliabide ekonomiko ezagatik gerta zitezkeen eteterik gabe (garai horretan, eraikin handietan oso ohikoa zena). Eraikuntza [[1163]]an hasten da, [[Saint Denisko Basilika|Saint -Denisko abadiaren]] trazu bideratzaile batzuk islatuz, oraindik, lehen harria jarri zuenaren nortasunari buruzko zalantzak mantentzen zirelarik, Maurice de Sully gotzaina edo [[Alexandro III.a]] aita santua izan ote zen. Prozesuan zehar (eraikuntzak, aldaketak kontutan hartuta, [[XIV. mendea]]ren erdialdea arte iraun zuen), zenbait arkitektok parte hartu zuten egitasmo honetan, faktore honek, eraikinean ikus daitezkeen estilo ezberdintasunak azaltzen dituelarik.
 
[[Fitxategi:DSC00733 Notre Dame Paris from east.jpg|thumb|left|250px]]
31. lerroa:
 
=== Literatura eta ospea ===
Erromantizismoko izpirituan zehar, [[Victor Hugo]]k, [[1831]]n, ''[[Notre Dame de Paris (liburua)|Notre -Dame de Paris]]'' izeneko eleberria idatzi zuen. Gertaerak, katedralean, [[Erdi Aroa]]n kokatuz, historia, Quasimodori buruzkoa da, Esmeralda izeneko neska [[ijito]] batez maitemintzen dena. Monumentuaren marrazki poetikoak, iraganeko arkitekturari, eta, bereziki, Parisko Notre Dame-ri buruzko jakin-min berri bat pizten du.
 
{{esaera2|Eta katedrala ez zen soilik bere laguna, unibertsoa zen; hobe esanda, Natura bera zen. Berak, etengabe loratzen ari ziren beirateez gain beste sastrakarik zegoenik ez zuen sekula amestu, beti sortzen ari den harrizko hostodiarenaz aparteko beste itzalik, kapitel saxoietako sastraka artean txoriz betea, elizako dorreez aparteko beste mendi batzuk edo bere oinpean orroka ari zen Parisez aparteko beste ozeanorik.}} Victor Hugo. Notre Dame de Paris. 1831.
356. lerroa:
Fitxategi:Notre-Dame internal window.jpg
Fitxategi:NotreDame.jpg|Erregeen Galeria, Notre Dameko elizaren xehetasuna
Fitxategi:Vista_desde_Notre_Dame.jpg|Ikuspegia Notre -Dametik
Fitxategi:Vitral de la Catedral de Notre-Dame.JPG|Katedraleko beirate baten xehetasuna
Fitxategi:Notre Dame Paris front facade lower.jpg|Mendebaldeko fatxadako hiru ateak